Evropa na nišanu Islamske države

Napad u Zolingenu samo je primjer novog talasa nasilja povezanog sa terorističkom grupom Islamska država (IS). Stručnjaci smatraju da je najvažniji okidač rat na Bliskom istoku.

Nakon napada nožem u Zolingenu, odgovornost za zločin preuzeo je IS. Napadač je djelovao iz „osvete za muslimane u Palestini i drugdje“. Napad je bio usmjeren na „grupu hrišćana“, rekao je Amak, portparol IS-a.

„Ekstremisti koriste sukob na Bliskom istoku za mobilizaciju“, kaže za Deutsche Welle Tomas Mike iz Mreže za prevenciju nasilja (VPN), organizacije za prevenciju ekstremizma i deradikalizaciju nasilnih kriminalaca.

Od 7. oktobra 2023. godine broj napada i pokušaja napada u zapadnoj Evropi se „učetvorostručio“.

Tada je Izrael pokrenuo kontranapad u Pojasu Gaze nakon smrtonosnog napada Hamasa, u kojem je, prema zdravstvenim vlastima pod kontrolom Hamasa, do danas ubijeno oko 40.000 ljudi. Broj se ne može nezavisno provjeriti.

Napad u Zolingenu je jedan u nizu islamističkih napada i pokušaja napada širom Evrope u roku od nekoliko nedjelja, čak i ako nije uvijek jasno da li iza svakog od njih stoji IS.

Istog dana kada se desio napad u Zolingenu, dva automobila eksplodirala su ispred sinagoge u mjestu La Gran-Mot u južnoj Francuskoj.

Neposredno prije dva planirana koncerta američke pjevačice Tejlor Svift u Beču početkom avgusta, austrijske vlasti uhapsile su dvojicu osumnjičenih simpatizera IS-a.

Prema austrijskoj državnoj bezbjednosti, devetnaestogodišnji glavni osumnjičeni, Austrijanac sjevernomakedonskih korijena, rekao je kada je uhapšen da je želio „ubiti sebe i veliku masu ljudi“. Koncerti su otkazani.

Krajem maja, jedan Avganistanac smrtno je ranio policajca i teško povrijedio još pet osoba u Manhajmu, na jugu Njemačke.

Napad je bio usmjeren na člana odbora antiislamskog pokreta Paks Evropa. U ovom slučaju nisu bile poznate direktne veze s Islamskom državom, ali su istražitelji klasifikovali zločin kao „vjerski motivisan“.

Njemačke i francuske vlasti ovog ljeta prilično su strahovale od nasilja IS-a na Evropskom fudbalskom prvenstvu u Njemačkoj i Olimpijskim igrama u Parizu. Oba velika događaja protekla su mirno, ali možda samo zahvaljujući pojačanim mjerama bezbjednosti u gradovima i većoj kontroli na granicama, prenosi Deutsche Welle.

Od 7. oktobra 2023. u zapadnoj Evropi zvanično je registrovano sedam napada i 21 pokušaj ili planirani napad.

„Talas ne može da bude iznenađenje. IS je definisao zapadnu Evropu kao metu napada, naravno s namjerom da širi teror i strah, i podijeli društvo kako bi mogli da regrutuju još više ljudi za svoje ciljeve“, kaže Mike.

Međutim, najgori nedavni napad za koji je IS preuzeo odgovornost nije bio u zapadnoj Evropi, već u Moskvi, u martu 2024. godine, kada je više od 140 ljudi ubijeno u terorističkom napadu na koncertnu dvoranu.

„Vojnici Islamske države napali su veliki skup hrišćana“ i „ubili i ranili stotine“, rekao je Amak, portparol IS-a.

Teroristička milicija postala je poznata širom svijeta prije 10 godina kada je njen tadašnji šef Abu Bakr al Bagdadi proglasio uspostavljanje „kalifata“ na Bliskom i Srednjem istoku. U tom muslimanskom obliku vlasti, i svjetovno i duhovno vođstvo leži u rukama kalifa.

Sljedeće godine IS je dostigao vrhunac svoje moći i kontrolisao velike dijelove Sirije i Iraka. Video-snimci brutalnih ubistava i posebno odsijecanja glava objavljivani su na društvenim mrežama.

Ali, IS je ciljao i Evropu i čitav Zapad – „nevjernike“, prema njegovom tumačenju Kurana.

„IS više puta poziva da se takvi napadi izvode putem internet-propagande, a postoje i precizni opisi kako se napadi mogu izvesti, na primjer korišćenjem automobila za ubijanje ‘nevjernika’ svuda“, kaže Mike.

Posebno žestoko je bilo nekoliko napada u Parizu krajem 2015. godine, sa ukupno 130 mrtvih, kao i napad kamionom simpatizera IS-a na božićnom vašaru u Berlinu 2016, koji je koštao života 12 ljudi. Bio je to najgori islamistički napad u Njemačkoj do sada.

Od 2019. se smatra da je IS na Bliskom istoku vojno poražen. Projekat islamske države je najkasnije od tada propao. Napadi IS-a u Evropi takođe su opadali neko vrijeme, ali izgleda da se džihadizam vratio s novim talasom napada, piše Deutsche Welle.

Počinioci su postali mlađi, ukazuje Mike i dodaje da su dvije trećine uhapšenih u zapadnoj Evropi tinejdžeri.

„A metode obraćanja prilagođavane su njihovom uzrastu. Internet igra ogromnu ulogu u radikalizaciji, mobilizaciji, a takođe i u regrutovanju“, kaže Mike.

Stručnjak ne može da kaže da ima nade za poboljšanje. Dodaje da će eskalacija bliskoistočnog sukoba od 7. oktobra 2023. godine „nastaviti da utiče na terorističku dinamiku u narednih nekoliko godina“.

Zone zabrane nošenja noževa, poput onih koje njemačka ministarka unutrašnjih poslova Nensi Fezer želi da uspostavi, od male su koristi, smatraju brojni stručnjaci. Neko ko želi da ubija ljude nožem vjerovatno neće baš biti impresioniran zabranom.

Ipak, Mike smatra da ima i malo nade.

„Pozivi na telefonske linije za savjete umnožili su se od 7. oktobra. Tada dobijamo tragove i možemo pokušati da prekinemo procese radikalizacije koji počinju relativno rano“, kazao je on.

Kao priliku vidi i to što su nasilnici sve mlađi.

„Prije svega, nadam se da ljudi koji se radikalizuju mijenjaju svoju prirodu i da to uočavaju oni oko njih. Važno je da se o tim promjenama što prije razgovara i da se zatraži pomoć i podrška, jer svaka ekstremistička scena nastoji da regrutuje posebno mladu generaciju. Tu imamo najbolje šanse za suzbijanje ekstremizma i terorizma“, kaže Mike.

Agencije