Na grobu majke Svetog Vasilija Ostroškog

Nakon što su juče, četvrti dan Vaskrsa na dan Svetog Apostola i jevanđeliste Marka, milošću i blagodaću Božijom i samog Svetog Vasilija, pronađeni zemni ostaci majke Svetog Vasilija u njegovom rodnom selu Mrkonjići (Popovo polje) i preneseni u manastirsku crkvu, na sajtu Eparhije zahumsko-hercegovačke je objavljen tekst iz 1937. godine u listu „Vreme“ koji govori o tome kako se saznalo za njeno grobno mjesto.

U tekstu se navodi da je osamdesetogodišnji starac Tripko Milutinović, ugledni domaćin  iz sela Mrkonjića, podigao u blizini pravoslavne crkve veliki kameni spomenik majci Svetog Vasilija Ostroškog, koja je, kako je poznato, umrla u selu Mrkonjići. Prvo svjedočenje o mjestu gdje je sahranjena je  imao upravo starac Milutinović.

„Prošle godine (1936.), priča starac, odmah poslije Svetog Vasilija, pošao sam rano u svoj vinograd koji se nalazi u blizini crkve, s namjerom da ga ogradim kamenom. Kada sam bio pored crkve, susreo me jedan stari kaluđer koga nikada do tada nisam vidio. Pored njega je stajao i jedan dječak od osam godina. Kada sam došao blizu, kaluđer mi je nazvao „dobro jutro“ nekim čudnim glasom, a zatim me upitao da li je to selo Mrkonjići i da li je to stara pravoslavna crkva. Ja sam potvrdio i on me je tada pozvao da mi pokaže grob majke Svetog Vasilija Ostroškog. Bez riječi sam pošao. Kada smo stigli do crkve on mi je rekao: „Evo ovo je, zapamti, grob majke Svetog Vasilija“. Dok sam razgledao grob i krst kaluđera je nestalo…

I drugi seljaci viđali su toga kaluđera, kako obilazi oko groblja i crkve. Finansijski potpredsjednik g. Petar Milošević takođe tvrdi da ga je i on susreo.“

Poslije ovoga starac Milutinović je odlučio da na grobu majke Svetog Vasilija Istroškog podigne spomenik, piše u tadašnjoj vijesti list „Vreme“.

Inače, starac Tripko Milutinović je sa mnogim drugim Srbima iz Popova polja stradao od ustaša u jami Ržani Do 1941. godine.

Manastir Zavala (Popovo polje) u kojem je kao dječak (Stojan) Sveti Vasilije boravio

Iz života Svetog Vasilija Ostroškog

Sveti Vasilije Ostroški rođen je 1610. godine, kao Stojan Jovanović, od roditelja Petra i Ane, u selu Mrkonjiću (Popovo polje u Hercegovini). Učio je školu u manastiru Zavala, kod strica, jeromonaha Serafima. Zakaluđerio se u trebinjskom manastiru (Tvrdošu), dobivši monaško ime Vasilije, gdje je i rukopoložen u čin đakona i prezvitera. Jedno vrijeme je boravio u Cetinjskom manastiru kod crnogorskog mitropolita Mardarija kao pridvorni monah. U manastiru Tvrdoš je proizveden u čin arhimandrita.

Zbog nesuglasica među bratstvom napušta manastir Tvrdoš i odlazi na Svetu Goru, gdje je proveo oko godinu dana. Išao je u Rusiju, i po povratku iz nje, u vrijeme srpskog patrijarha Pajsija Janjevca, postao je mitropolit zapadnog dijela Hercegovine (1639). Nakon Tvrdoša, 1651. godine prelazi u nikšićki kraj, prvo u mjesto Pope kod Onogošta (današnji Nikšić), zatim u manastir Ostrog, i preuzima istočnohercegovačku mitropoliju sinđelijom patrijarha Gavrila. Od 1654. godine Vasilije se pominje kao mitropolit obje hercegovačke eparhije (istočne i zapadne). Upokojio se 29. aprila / 12. maja 1671. godine i sahranjen je u Gornjem manastiru Ostrog. Bio je zaštitnik pravoslavlja i organizator oslobodilačke borbe protiv Turaka.

Kult Svetog Vasilija Ostroškog počeo se širiti po cijelom srpstvu tokom XVIII i XIX vijeka kada je njegovo ime ušlo u opštu stihiru srpskim prosvetiteljima i kada je štampana njegova služba u beogradskom Srbljaku (1861). Kult svetitelja je jačao i poprimio velike dimenzije tako da je danas Sveti Vasilije Ostroški jedan od najpoštovanijih svetitelja u srpskom narodu i Srpskoj Pravoslavnoj Crkvi.

Manastir Ostrog

Vladika Atanasije o Svetom Vasiliju

Mošti Svetog Vasilija Ostroškog iznesene su iz manastira 1996. godine u organizaciji SPC. Naime, posle služenja Svete liturgije od strane patrijarha Pavla, mitropolita Amfilohije, vladike zahumsko-hercegovačkog Atanasija, arhimandrita ostroškog Lazara upriličena je litija sa ćivotom časnim moštima Svetog Vasilija na posećivanje rodne Hercegovine preko Onogošta do Trebinja i Popova polja.Tada je posle iznošenja časnog krsta na Hercegovinu, Sveti Vasilije ponovo pohodio svoj zavičaj na svoj praznik 12. maj 1996. godine.

Jedno od mjesta koje je pohodio bili su i njegovo rodno selo Mrkonjići. Tom prilikom je vladika Atanasije govoreći na grobu majke Svetog Vasilija rekao:

Otkopavanje groba majke Svetog Vasilija

Time je, blagoslovom vladike Zahumsko-hercegovačkog Dimitrija i trudom sestrinstva Petropavlovog manastira čiji je metoh manastir u Mrkonjićima, izvršena oporuka koju je ostavio vladika Atanasije da se na mjestu koje je označeno kao grob majke Svetog Vasilija on otkopa i pronađu njeni zemni ostaci, kako bi se utvrdila autentičnost predanja nakon svjedočenja starca Milutinovića.

U objavi na sajtu Eparhije Zahumsko-hercegovačke o ovom samom činu se kaže:

Nakon odslužene Liturgije, a potom i kratkog pomena na grobu blažene Ane-Anastasije, uz pojanje prigodnih tropara pristupa se otkopavanju groba, na kome je postojeći nadgrobni spomenik postavljen 1966. godine i osvećen od tadašnjeg nadležnog Arhijereja, Mitropolita Vladislava. Skidanje prvog sloja zemlje otkriva kosti koje po svemu sudeći pripadaju nekolicini različitih ljudi (dvije lobanje, nešto dječijih i veći broj kostiju odraslih ljudi, kako muških tako i ženskih). Među ovim kostima nalazi se i austrougarski novčić iz 1900. godine, što ukazuje na to da su kosti novijeg datuma, očigledno naknadno položene preko već postojećeg groba i da je potrebno kopati još dublje.

Dalje kopanje ubrzo otkriva prelijepi, veoma stari spomenik od klesanog kamena iz jednog komada, sa duborezanim krstom sa obje strane. Nastavak kopanja, na dubini od oko jednog metra i dvadeset santimetara, tačno ispred pomenutog klesanog kamenog spomenika otkriva tanke nadgrobne ploče koje oivičavaju i nadkrivaju još jedan grob.

Pažljivo uklanjanje ploča, uz stručni nadzor i iskusne savjete arheologa, ljekara i prisutnih sveštenih lica, najzad otkriva čitav, neobično dobro očuvan ženski skelet, u pravilnom anatomskom položaju, ruku skrštenih na grudima i divne, zlatno-žute boje. Uz pojanje prokimena: „Kto Bog velij …“ i drugih prigodnih bogoslužbenih pesama i vaskršnjih tropara, prisutni pažljivo, dio po dio, vade kosti i polažu ih na bijelo platno. Nakon što su sve kosti izvađene, u svečanoj litiji bivaju prenesene od groblja do manastirskog hrama Svetog Vasilija (udaljenog par stotina metara) gde se, opet uz stručni nadzor arheologa i ljekara, pristupa njihovom detaljnijem čišćenju, pranju u mlakoj vodi i pripremanju za naknadno pranje u bijelom vinu, premazivanje maslinovim i ružinim uljem i konačno polaganje u kivot u kome će biti pohranjene, piše na sajtu Eparhije Zahumsko-hercegovačke povodom ovog događaja.

Sutradan, devetog maja, u manastirskom hramu Svetog Vasilija opet je služena Liturgija. Nakon što je obavljeno sve navedeno, kosti su smještene u drveni kivot (dar ostroškog bratstva) i biće svečano iznešene na liturgijsko svenarodno poklonjenje na praznik Sv.Vasilija ostroškog i tvrdoškog, 12. maja u manastirskoj Crkvi.

Svetlost, radost, mir i toplina koji od trenutka obretenja ispunjavaju kako okolinu mrkonjićke svetinje – tako i srca svih prisutnih, unutarnje su i duboko lično svjedočanstvo onoga što čeka svoju potvrdu od sve punoće Crkve.

Kivot majke Svetog Vasilija u manastirskoj cvrkvi u selu Mrkonjići

Manastirski kompleks na mjestu rodne kuće Svetog Vasilija i ikonom sa motivima njegovog porodičnog doma

ISTOK