Kao panafrički lider, koji je odigrao ključnu ulogu u borbi za nezavisnost svoje zemlje, Lumumba je 1960. postao prvi demokratski izabrani premijer Demokratske Republike Kongo, prije toga poznate kao Republika Kongo.
U roku od samo nekoliko mjeseci on je postao žrtva hladnoratovske politike, unutrašnje borbe za vlast i pokušaja otcijepljenja pobunjeničke grupe u provinciji Katanga, bogatoj mineralima.
Lumumba nije bio po volji ni belgijskim vlastima, jer je oštro i bez zadrške kritikovao surovu kolonijalnu eksploataciju koju je Belgija sprovodila u Kongu.
Istovremeno su i zapadni zvaničnici bili zabrinuti da bi Lumumba mogao da se približi Sovjetskom Savezu i zatraži zaštitu, što bi Moskvi omogućilo pristup strateško važnim prirodnim resursima kao što je uranijum.
Poslije vojnog udara Lumumba je stavljen u kućni pritvor u Leopoldvilu, a potom je izručen secesionistima u Katangi, koji su ga 17. januara 1961. strijeljali. Iza secesionističkog pokreta u Katangi stajala je Belgija. Vjeruje se da je “junaka crne Afrike” ubio belgijski plaćenik Žilijen Gat, po nalogu samoproglašenog predsjednika Katange Čombea, koji je predstavljao običnu belgijsku marionetu.
Ubice su učinile sve da zatru svaki trag, pa čak i sjećanje na Lumumbu. Tijelo Patrisa Lumumbe je spaljeno u plitkom grobu, potom opet iskopano i prebačeno nekih 200 kilometara dalje. Zatim je ponovo zakopano, pa ekshumirano, potom je isječeno na komade i najzad rastvoreno u kiselini.
Belgijski policijski komesar Žerar Sote, kako je kasnije priznao, učestvovao je u uništavanju njegovih posmrtnih ostataka i uzeo je, valjda za uspomenu na zločin, jedan njegov zub. Zapravo, Sote je govorio o dva zuba i dva prsta odstranjena sa leša Lumumbe, ali oni nikad nisu pronađeni.
Zvanična istraga belgijske vlade o ubistvu, čiji su nalazi objavljeni tek u novembru 2001, otkrila je da se ubistvo Lumumbe i dvojice njegovih poručnika dogodilo zahvaljujući “saučestvovanju belgijskih i američkih obavještajnih službi”.
Belgijski ministar inostranih poslova Luis Mišel je zbog toga na današnji dan, 5. februara 2002. godine, uputio zvanično izvinjenje. On je ponudio pomoć od 3,25 miliona dolara Fondu “Patris Lumumba” za promociju demokratije u toj zemlji.
Ostali događaji na današnji dan
1596. – Japanski šogun Hidejoši zabranio hrišćanstvo u Japanu i naredio da se pogubi 26 osoba koje su prešle u katoličku vjeru. To su bili prvi katolički “mučenici” Japanci;
1814. – U Beču objavljena “Mala prostonarodna slavenoserbska pesmarica” Vuka Karadžića, koja je označila početak upoznavanja Evrope sa srpskom narodnom poezijom;
1887. – U milanskoj “Skali” prvi put izvedena Verdijeva opera “Otelo”;
1894. – Rođena Ksenija Atanasijević, prva žena docent i prva žena koja je doktorirala na Beogradskom univerzitetu, 1922. godine;
1936. – Premijerno prikazan film Čarlija Čaplina “Moderna vremena”;
1971. – Apolo 14 sletio na Mjesec;
1983. – U Lionu, poslije izručenja iz Bolivije, uhapšen ratni zločinac Klaus Barbi, jedan od šefova Gestapoa u okupiranoj Francuskoj u Drugom svjetskom ratu. Barbi, nazvan “dželatom iz Liona”, skrivao se u Boliviji 32 godine;
1997. – Tri najveće švajcarske banke osnovale su, pod snažnim međunarodnim pritiskom, fond od 100 miliona švajcarskih franaka za žrtve Holokausta. Pritisak je uslijedio nakon otkrića da su švajcarske banke sarađivale s njemačkim nacistima u Drugom svjetskom ratu u skrivanju novca i dragocjenosti od zatočenih i ubijenih Jevreja;
2020. – Umro Kirk Daglas, američki filmski glumac ruskog porijekla.
Srpskainfo
