Dr Milan Blagojević: Republici Srpskoj ne treba avanturizam

Piše: Dr Milan Blagojević

Radi se o tački 11. dokumenta koji je pod nazivom „Protest protiv kršenja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i opšteg međunarodnog prava“ usvojila Narodna skupština Republike Srpske na sjednici održanoj 22.5. ove godine.

U tački 11. parlament Srpske je doslovno rekao: „neuspjeh u rješavanju ove protestne note može dovesti Republiku Srpsku u situaciju da traži suspenziju ili poništenje (Dejtonskog) sporazuma, samoopredjeljenje itd“.

Iako smo svjedoci da Narodna skupština Republike Srpske, nažalost, proliferuje ovakve i slične dokumente (zaključke, rezolucije, deklaracije) koje zatim ne poštuje, odnosno nimalo ne drži do njih ni sam taj parlament, a ni ostale institucije vlasti u Republici Srpskoj, ipak treba reći da su prethodno citirane riječi iz tačke 11. temelj za nestanak Republike Srpske.

Jer, ako bi Srpska suspendovala Dejtonski sporazum ili ako bi, kako je rečeno u toj tački, „zatražila njegovo poništenje putem međunarodnopravnih mehanizama za mirno rješavanje sporova“, to bi sasvim izvjesno bio suicidni čin koji bi doveo do gašenja Republike Srpske.

A ovako ekonomski slaba, siromašna i depopulizovana kakva jeste, jednom riječju devastirana, Republika Srpska sigurno ne bi mogla izdržati i usprotiviti se nečemu što bi neizbježno nastupilo kao posljedica, ukoliko bi njeni neodgovorni političari na vlasti uradili ono što je napisano u tački 11. Protestne note od 22.5. ove godine, to jest ako bi suspendovali ili zatražili poništenje Dejtonskog sporazuma, a naročito ukoliko bi krenuli u avanturu samoopredjeljenja što ni Srbija ne bi podržala.

Bilo šta što bi u nekom od navedenih pravaca pokušala da učini vlast u Republici Srpskoj bio bi čin njenog samouništenja.

Zato niko, zaista niko ne treba da se poigrava ovakvim stvarima, jer će time ne samo uništiti Republiku Srpsku nego će neizbježno prouzrokovati i stradanja ljudi.

U tački 11. Protestne note Narodne skupštine kaže se još i da će neuspjeh u njenom rješavanju dovesti Republiku Srpsku u situaciju da traži rješenje putem arbitraže, odnosno međunarodne parnice. Tu se prevashodno misli na arbitražu pred Stalnim arbitražnim sudom.

Ali, kada iznosi ovakve tvrdnje Narodna skupština kao da zaboravlja ključnu stvar, sadržanu u članu 1. Statuta Stalnog arbitražnog suda, kojim je propisano da taj sud može da sudi samo ako strane koje su u sporu, recimo u sporu oko toga da li se poštuje ili ne poštuje Dejtonski sporazum, prethodno postignu sporazum da im o njihovom sporu presudi taj sud.

Drugim riječima, ne može se pokrenuti postupak pred Stalnim arbitražnim sudom samostalno, od strane Republike Srpske, već za to mora prethodno da se postigne sporazum između nje, na jednoj, te BiH i Federacije BiH na drugoj strani, koji nikada neće biti postignut.

Takav sporazum je conditio sine qua non ne samo za pristup i odlučivanje od strane Stalnog arbitražnog suda, već i za odlučivanje bilo koje druge međunarodne arbitraže, odnosno međunarodnog mehanizma za mirno rješavanje sporova.

Stoga uzimajući u obzir sve prethodno rečeno vlastima u Republici Srpskoj nikako ne treba ovakav avanturistički populizam, kao ni predlaganje sporazumnog razdruživanja od kojeg takođe nema ništa pošto ni tog razdruživanja, baš kao ni arbitražnog rješavanja spora, ne može biti bez saglasnosti svih strana u Bosni i Hercegovini.

Piše: Dr Milan Blagojević Foto: NSRS