Sveti Nikola je najveća slava u Srbiji i kaže se da danas pola Srba slavi, a druga polovina ide na slavu.
Ovaj slavni svetitelj rođen je u gradu Patari u Likiji kao sin jedinac bogatih i uglednih roditelja, koji su ga kao dar od Boga posvetili Bogu. Duhovni život započeo je u manastiru “Novi Sion” kod svog strica, svetog Nikolaja episkopa patarskog. Po smrti roditelja, vođen čudesnim nebeskim glasom, krenuo je u narod da širi vjeru, pravdu i milosrđe.
Ubrzo poslije toga postao je arhiepiskop mirlikijski te je u vrijeme progona hrišćana, pod carevima Dioklecijanom i Maksimijanom, dospio u tamnicu ali je i tamo nastavljao svoje propovijedi. Prisustvovao je Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji, i tu, u borbi za istinu udario jednog jeretika Arija zbog čega je odstranjen sa Sabora i od arhijerejske službe.
Čudesnim javljanjem Gospoda Hrista i Presvete Bogorodice nekolicini prvih arhijereja, vraćen je ovaj pravdoljubivi svetitelj na Sabor i u službu. Još za života ljudi su ga smatrali svetiteljem i prizivali u pomoć u mukama i nevoljama, a on je samom svojom pojavom donosio utjehu, tišinu i dobru volju među ljude. U starosti kratko je bolovao i upokojio se 343. godine.
Sveti Nikola se smatra zaštitnikom: djece, učenih ljudi, trgovaca, mornara, putnika uopšte… Smatra se da je običaj po kome se djeci uoči Svetog Nikole u cipelice potajno stavljaju pokloni potekao otuda što Sveti Nikola svoja dobročinstva nikada nije činio javno. Isti motiv se vezuje i za Božić Batu.
Nekada se na svim hrišćanskim brodovima nalazila ikona Svetog Nikole, a on se posebno praznovao duž Jadranskog i Sredozemnog mora gdje je bio običaj da se na taj dan ne isplovljava a da se brodovi na pučini usidre i plovidbu nastave sutradan.
Sveti Nikola je umro u petak 6. decembra (to je u našem vijeku 19. decembar po novom ili Grigorijanskom kalendaru) 343. godine i sahranjen je u sabornoj crkvi u Miri. Tu je njegovo tijelo počivalo više od šest vijekova, a hrišćani su dolazili na njegov grob i dovodili svoje bolesnike. Među njima su bili i Stari Sloveni sa rijeke Don čime se objašnjava zašto je sveti Nikola toliko poštovan kod Srba.
Kada su Turci u 11. vijeku osvojili Likiju, mošti svetoga Nikole su 1096. prokrijumčarene iz Mira u Bari u Italiji i položene u Crkvu svetog Jovana Preteče, koja je ubrzo postala stecište hodočasnika.
Sveti Nikola zimski praznuje se 19. decembra po gregorijanskom kalendaru u znak sjećanja na dan svečeve smrti, a ljetnji 22. maja, kada su svetiteljeve mošti prenijete iz Mira u Likiji u tada pravoslavni Bari u Italiji. To je za mnoge porodice mala slava ili predslava.
U narodu se zove Mladi sveti Nikola, Ljetnji sveti Nikola, Nikolice …
Običaji za Svetog Nikolu
Sveti Nikola je u kalendaru Srpske pravoslavne crkve obilježen crvenim slovom i zbog toga postoji vjerovanje da ne valja raditi nikakve kućne poslove, usisavati, prati veš, čistiti.
Budući da je Sveti Nikola poznat i kao zaštitnik djece, od davnina je postojao običaj da se na dan kada se ovaj svetac slavi, daruju djeca orasima, jabukama i slatkišima. Tokom noći, dok djeca spavaju, Sveti Nikola bi svima ostavio darove u cipele ili pokraj prozora. Djeca bi naročito za taj dan, očistila svoje cipele i stavila ih blizu kreveta kako bi se ujutru prvo njima obradovala.
Zasadite božićno žito
Božićno žito, simbol plodne nadolazeće godine, novog života i dobrih usjeva sadi se na ovaj praznik da bi do Božića stiglo dovoljno da naraste
Lađari pucaju iz topova
Na ovaj praznik, gdje god da se nađu, lađari spuštaju sidra. Zaustavljaju lađe dok se mornari pomole svetitelju i onda nastavljaju put. Pripremaju topove za paljbu odajući počast svome zaštitniku. Na ovaj način slavu je obilježavao i knez Miloš Obrenović.
Napravite šarene kolače u obliku ptice
Na jugu Srbije tradicionalno se na ovaj dan prave šareni kolači u obliku ptice. Zajedno sa pogačom i vinom odnose se u crkvu na osveštenje molitvom i vinom. Nakon toga, služe se gostima, a prije svih djeci, piše Kurir.
Slavite posnu slavu
Slava Svetog Nikole pada u vrijeme velikog Božićnog posta. Tradicija je da se za Nikoljdan pripremaju posna jela.
Oprostite drugima dugove
U Vizantiji je na Svetog Nikolu bio običaj da se na taj dan amnestiraju zatvorenici. U narodu postoji vjerovanje da će onome ko danas oprosti dug sljedeća godina biti bogata i plodna. Postoji i vjerovanje da danas ne treba nikoga podsjećati na dug, niti mu dodatno otežavati položaj zbog toga što je dužnik.
Na taj dan treba odnositi poklone onima koji slave Svetog Nikolu. Međutim, i svečari koji slave ne smiju po običaju svoje goste pustiti praznih ruku, već im obavezno moraju dati darove prije nego što pođu kući.
Srpskainfo
