Njemački nacisti su paljevinu iskoristili za potpuno preuzimanje vlasti i stvaranje sistema u kome je Adolf Hitler imao neograničena prava. Na licu mjesta uhapšen je Marinus van der Lube, zidar iz Holandije, ali zločin nije dokazan.
Lube je priznao krivicu, ali je, prema svjedočenjima očevidaca, na suđenju djelovao uspavano, apatično, kao da je bio pod dejstvom psihoaktivnih supstanci, droga. Ovi i drugi razlozi poslije rata su podstakli sumnje u zvanično tumačenje događaja.
Prema drugim svjedočenjima, Van der Lube nije mogao da zapali vatru jer je Rajhstag već izgorio prije nego što je stigao na lice mjesta.
Lube je pogubljen na današnji dan, 10. januara 1934. godine.
Rajhstag u plamenu bio je, svakako, odličan adut za Adolfa Hitlera, koji je samo mjesec dana ranije postao njemački kancelar.
Paljenje Rajhstaga se desilo pred parlamentarne izbore 5. marta 1933. Prva “istraživanja” nacista sa mjesta zločina ukazivala su da se radilo o navodnom komunističkom ustanku. Drugi posmatrači smatrali su da se radilo o akciji koju je preduzela nova vlast kako bi opravdala planirane političke odmazde.
Paljenje najvišeg doma Njemačke protumačen je kao jedan od prekretnica u stvaranju nacističke Njemačke, sa velikom političkim posljedicama. Iste noći uhapšeno je oko 4.000 ljudi, uključujući komunističke poslanike i rukovodioce, a dan nakon toga potpisana je Odredba za zaštitu naroda i države kojom su ukinuta osnovna građanska prava. Ovim su osnovna građanska prava, garantovana Vajmarskim ustavom, stavljena van snage, što je otvorilo put progonu političkih protivnika. Ovaj događaj je bio odlučujući u stvaranju nacionalsocijalističke diktature.
Krajem marta proglašen je Zakon o posebnim ovlašćenjima, početkom maja raspušteni su sindikati, a u junu i julu i sve političke partije. Progoni su se proširili i na istaknute naučnike i umjetnike, pa su Njemačku napustili, između ostalih, Albert Ajnštajn, Bertolt Breht, Erih Marija Remark i porodice Tomasa i Hajnriha Mana.
Logor Dahau je, pod vođstvom SS, osnovan 20. marta 1933, a ubrzo još njih šest. U julu 1933. u Njemačkoj je bilo oko 27.000 političkih zatvorenika, a na početku Drugog svjetskog rata taj broj je porastao na milione.
Godine 1934. nacionalsocijalisti osnivaju specijalni, tzv. narodni sud. Time je i nezavisnost sudstva bila okončana.
Ostali događaji na današnji dan
1863. – U Londonu otvorena prva linija podzemne željeznice u svijetu;
1882. – Počeo hercegovačko-bokeljski ustanak Srba i muslimana protiv Austro-Ugarske, kao odgovor na uvođenja zakona o vojnoj obavezi i regrutovanju. Ustanak, koji je potajno podržala Crna Gora, ugušen je poslije nekoliko mjeseci;
1891. – Umro Laza Lazarević, srpski pisac i ljekar;
1903. – Rođen Flaminio Bertoni, italijanski automobilski dizajner, vajar i arhitekta, konstruktor “ajkule” i “spačeka”;
1927. – Premijerno prikazan nijemi naučno-fantastični film “Metropolis”, austrijskog režisera Frica Langa;
1949. – Rođen Džordž Foreman, američki bokser;
2001. – Bivša predsjednica Republike Srpske, Biljana Plavšić, predala se Međunarodnom sudu u Hagu;
2020. – Umrla Neda Arnerić, srpska filmska, televizijska i pozorišna glumica, diplomirana istoričarka umjetnosti i političarka.
Srpskainfo
