Portparol ukrajinske mornarice Dmitro Pletenčuk je sugerisao da treba “zapamtiti ovaj dan“.
Tom Šarp, vojni komentator u tekstu za britanski Telegraf sugeriše da je ovo znak da bi ruski predsjednik Vladimir Putin mogao uskoro da ostane Krima.
– Ranije sam upozoravao da pomorski uspjeh može da izazove previše nade, ali šta ovo sramotno povlačenje znači u širem smislu? Operativno, gubitak luke je značajan iako je dugo čekan. Ali da li je razmjera sramote dovoljna da ima strateški efekat? – navodi on.
Kako je rekao, ovo je posljednje na dugačkoj listi poniženja koje je Crnomorska flota pretrpjela od invazije 2022. godine.
Sve je počelo napadom na “Moskvu”
On je podsetio da je jedan od prvih većih ukrajinskih uspeha bilo potapanje ratnog broda “Moskva” u aprilu 2022.
To je bio prvi javni pokazatelj da je sposobnost ruskih ratnih brodova da se brane čak i od osnovnih napada uglavnom izostala.
U oktobru te godine došlo je do prvih višestrukih bespilotnih napada sa vazdušnim i morskim bespilotnim letjelicama koje su naletele na Sevastopolj i oštetile korvetu “Admiral Makarov”.
Septembra 2023. dogodio se složeni raketni napad raketama “storm šedou” (senka oluje), koji je osakatio ratni brod “Minsk” i podmornicu “Rostov na Donu”, kao i zgradu vojnog štaba u Sevastopolju. Ove udare omogućile su specijalne snage i raketni udari na ruske PVO sisteme S-400. Rusko pomorsko rukovodstvo se povuklo nekoliko kilometara do svog rezervnog komandnog mjesta u Verhne Sadovoe, samo da bi ono bilo pogođeno nekoliko dana kasnije.
Otprilike u isto vrijeme kada su “sjenke oluje” pravile pustoš u Sevastopolju, tri plovila bez posade (USV) su gađala tanker “Jaz” i brod “Veliki medvjed”.
– U oktobru 2023. je tadašnji ministar oružanih snaga Velike Britanije Džejms Hepi opisao Crnomorsku flotu kao „funkcionalno poraženu“. Osjećao sam da je ovo malo preuranjeno iz dva razloga. Prvo, u tom trenutku, ruski pokušaji da ograniči odliv žita i drugog izvoza kroz Bosfor i dalje su delovali. Drugo, Rusija je i dalje imala brodove i podmornice koje su bile u funkciji i naoružane raketama “kalibr” – kaže Šarp.
On je istakao da su rakete “kalibr” dovoljno moćne da pokriju cijelo Crno more.
– Treba zapamtiti da da biste gađali brod sa kalibrom morate znati gdje se nalazi i kuda ide – znanje koje je Rusima sada bilo teško da steknu u zapadnom Crnom moru. Putinovi ljudi su šepali, ali se oko Crnog mora i dalje vode bitke – kaže on.
Međutim, u posljednje vrijeme mnoge stvari su se promijenile.
– Do decembra, međutim, kumulativni efekat svih ovih udara – i činjenica da Rusija nije bila u stanju da sačuva odgovarajuće letelice za osmatranje Crnog mora – značila je da su vode između Odese i Zmijskog ostrva bile dovoljno bezbedne za ukrajinske brodove sa žitom i drugi trgovački saobraćaj. Tereti su se mogli relativno bezbijedno kretati između luka pod kontrolom Ukrajine i teritorijalnih voda NATO saveznika Rumunije, Bugarske i Turske, gde se Rusi nisu usuđivali da im se miješaju. Do marta ove godine, površinski udari pomoću plovila “magura V5” bez posade bili su u punom jeku i sada je jedna trećina flote Crnomorske flote potopljena. Ovo je dovelo do toga da Ministarstvo odbrane Britanije ponovo označi flotu kao „funkcionalno neaktivnu“, što je možda tačniji opis od „funkcionalno poražene“ – kaže Šarp.
Zatim su uslijedili brojni napadi na rafinerije i naftovode u lici Novorosijsk, pa novi udari na Sevastopolj i to američkim oružjem ATACMS; u tom napadu su oštećena dva broda.
Napadnuti su i put i Kerčki most.
– Važnost mosta, i taktički i simbolički, čini ga validnom metom ATACMS-a i na ovim stranicama sugerišem da je još jedan pokušaj napada na njega samo pitanje vremena. Ostaje nejasno da li je Amerika isporučila ATACMS sa bojevim glavama koje potencijalno mogu da razbiju mostove, za razliku od onih koje šire kasetne podmunicije – ovaj drugi tip bi bio daleko manje efikasan protiv velikih struktura… – kaže Šarp.
Tri moguće posljedice
On je ukazao da iz ovih napada na Krim proizlaze tri bitne stavke.
– Prvo je uticaj koji šteta naneta pomorskim snagama ima na sposobnost Rusije da se bori na moru, blokira trgovinu i obezbijedi sopstvenu logistiku na moru… Rusija u suštini nema više mogućnosti da locira i prati ciljeve u većem dijelu Crnog mora, što znači da kalibr rakete ne mogu biti korisne čak i ako su dostupne. Nemogućnost Rusije da transportuje zalihe morem vjerovatno nije glavni faktor duž istočnog dijela borbenog fronta, ali na zapadnom kraju linija fronta sve zalihe sada moraju da dolaze ili preko mostova preko Kerča ili skroz preko kopnenog mosta koji je sada u potpunosti unutar dometa ATACMS – navodi Šarp.
Kako je rekao, ako se mostovi sruše, ruske trupe na Dnjepru i na Krimu neće imati dobar put za povlačenje.
– Dakle, druga važna tačka je status samog Krima. Ovo poluostrvo, koje je Putin opisao kao rusku „svetu zemlju“ već više nije održiva baza za pomorske operacije. Postoji mogućnost da će Putin shvatiti da je Krim teret, a ne vojna prednost – rekao je Šarp.
On je ukazao da su Kerčki mostovi u dometu oružja koje sada ima ukrajinska vojska.
– Ako Krim bude odsječen, a njegov garnizon – možda i civili koji su tamo ostali – izgladne, šta to znači za cijeli rat? Gubitak Sevastopolja je jedna stvar, da li je gubitak „svete zemlje“ strateški i politički održiv za Putina? – kaže on.
I za kraj, on kaže da je pređena jedna od Putinovih crvenih linija.
– Ovo me dovodi do treće i možda najvažnije tačke, one o upravljanju eskalacijom. Vjerovatno je strah od prelaska Putinovih crvenih linija odredio tempo i prirodu odgovora NATO-a i drugih saveznika. SAD su, posebno, optužene za preveliki oprez u vezi sa tim, a Britanija i Francuska su ostavljene same da predvode snabdijevanje Ukrajine borbenim tenkovima i raketama dugog dometa. Da li će se to promijeniti nakon dešavanja u Sevastopolju? Koliko još crvenih linija treba da se pređe bez odgovora prije nego što predsjednik Bajden i njegov tim osjete da mogu da povećaju prednost? – pita se Šarp, piše Blic.
