Munjevita brzina kojom je srušen režim u Siriji, koji je ovom zemljom vladao više od 50 godina, zapanjila je svijet.
Koalicija pobunjenika, predvođena moćnom grupom Hajat Tahrir al Šam (HTS), zauzela je ključne gradove, uključujući prestonicu Damask, i dovela do pada Asadovog režima.
Pobunjenici su započeli ofanzivu 27. novembra, a do 7. decembra uveče zauzeli su Alep, Idlib, Hamu Deir ez Zor, Daru i Homs. Do jutra su ušli u Damask, gdje su skinuli simbole Asadove vlasti, dok su vladine snage napustile prestonicu. Asad je pobjegao iz zemlje i trenutno se nalazi u Rusiji, gdje je dobio azil “iz humanitarnih razloga”. Kremlj je rekao da je odluku o davanju političkog azila Asadu donio lično predsjednik Rusije Vladimir Putin.
Slavlje u Siriji, strah u Iraku
Dok Sirijci slave na ulicama, tenzije u ionako zategnutom regionu su skočile. Ofanziva u Siriji – i činjenica da je predvodi HTS koju SAD i Britanija smatraju terorističkom – zabrinula je stanovnike i zvaničnike susednog Iraka, sa kojim Sirija dijeli istočnu i jugoistočnu granicu, piše “Glas Amerike” (VOA).
Ekstremisti Islamske Države kontrolisali su Mosul od 2014-2017, djelimično zahvaljujući i usponu te terorističke organizacije na vrhuncu građanskog rata u Siriji. Sada se stanovnici Mosula plaše da bi obnovljene ratne aktivnosti u Siriji – iako je udaljenost veća od 600 kilometara – mogle da ohrabre i simpatizere pobunjenika u Iraku.
– Ljudi u Iraku, posebno u Mosulu, plaše da se ne ponovi scenario iz 2014. – rekao je za VOA Muthana Nahari, stanovnik Mosula.
Iračka vlada predvođena šiitima ima bliske odnose sa Iranom, koji je Asadov saveznik, a pripadnici iračke milicije borili su se na Asadovoj strani u ratu.
Iran je poslao hiljade pripadnika šiitskih milicija u Siriju tokom rata u toj zemlji koji je počeo 2011. što je, zajedno sa ruskim vazdušnim napadima, omogućilo Asadu da slomi pobunu i povrati veći dio teritorije od pobunjenika.
“Irak neće biti puki posmatrač u Siriji”
Irački zvaničnici su rekli da će Bagdad dati sve od sebe da očuva bezbjednost u Iraku i u Siriji.
– Irak se neće ponašati kao puki posmatrač u Siriji, u kojoj se vjeruje da su grupe i sekte žrtve etničkog čišćenja – izjavio je prošle srijede irački premijer Mohamed Šija al-Sudan.
Iračka administracija je objavila 30. novembra, na početku kratke ofanzive pobunjenika u Siriji, da su granice Iraka potpuno zatvorene. Već tokom noći na ponedjeljak, 2. decembra, milicije iz Iraka koje podržava Iran ušle su u Siriju i krenule ka sjevernom dijelu te zemlje da bi pomogle opkoljenim snagama sirijske vojske koje se bore protiv pobunjenika.
– Ono što se dešava u Siriji definitivno ima značajan uticaj na nas u Iraku. Postoji veza između dvije zemlje, posebno kad je riječ o grupama koje imaju veze sa Iranom i žele da nastave podršku sirijskom režimu – rekao je za VOA Muhamed Gasub, analitičar za Irak.
“Crvena linija za Bagdad”
Irak je na svojim granicama rasporedio hiljade pripadnika regularne vojske kao i Narodnih mobilizacionih snaga (PMF).
– Granica je teško utvrđena – rekao je za INA general-major Jahja Rasul, portparol vrhovnog komandanta iračkih oružanih snaga.
Kako su prošle nedjelje rekli izvori Rojtersa, te snage su imale naređenje da brane zapadni bok Iraka, a ne da intervenišu kako bi pomogle Asadu. Izvori su takođe dodali da bi se to moglo promijeniti zavisno od razvoja situacije, uključujući slučaj da Asadov režim padne, kako se i dogodilo, ili ako šiiti budu progonjeni.
Portparol iračke vlade Basem al Avadi rekao je da Irak ne želi vojnu intervenciju u Siriji, ali je opisao podjelu te zemlje kao “crvenu liniju” za Bagdad, ne navodeći više detalja.
Kako je prenijela bliskoistočna agencija MENA, Irak je primio više od 1.000 sirijskih vojnika koji su prebjegli u susjednu zemlju nakon kolapsa Asadovog režima.
“Moguća nova mapa na Bliskom istoku”
Mohamed Bazijani, kurdski strateg i šef Centra strateških studija Al Huda, rekao je za “Nju Arab” da je sirijsko pobunjeničko rukovodstvo možda usvojilo pragmatičniji pristup nakon godina građanskog rata, ali je upozorio da nedostaje političko jedinstvo među Kurdima i da obični Kurdi pate zbog ekonomskih teškoća uslijed sporova između Regionalne vlade Kurdistana (KRG) i Bagdada. Pozvao je iračke i kurdske zvaničnike da preispitaju svoje politike kako bi izbjegli teške posljedice.
– Ako iračke vlasti ispune ono što su im rekli Amerikanci, onda se od Iraka očekuje da izbjegne slični kolaps kao diktatura Asadovog režima, inače bi bile teške posljedice po Irak – rekao je on.
– Trenutno, kao brza posljedica kolapsa sirijskog režima, postoje mogućnosti za novu mapu na Bliskom istoku na kojoj se očekuje da Irak bude podijeljen na tri konfederacije za sunite, Kurde i šiite – dodao je on i naveo da je to predvideo još u istraživanju koje je Huda centar objavio 1999.
“Početak lančane reakcije”
Pad Asadove vlasti u Siriji je početak lančane reakcije koja će dovesti do pada iranskog režima, smatra Džonatan Konrikus, saradnik Fondacije za odbranu demokratija.
– Ovo je veoma loša nedjelja za iranski režim, Rusku Federaciju, Hezbolah i saveznike ove osovine zla koja postoji na Bliskom istoku – rekao je Konrikus u informativnom podkastu “Forbs njuzrum”.
Naširoko se vjeruje se da su ključni saveznici Asada – Iran i Rusija – previše iscrpjeli svoje resurse u borbama protiv Izraela, odnosno u Ukrajini, što ih je dovelo u situaciju da nisu bile u mogućnosti da dodatno podrže Asada.
– Rusi i Iranci… uložili su godine i bilione (američki trilion) dolara u podržavanje Asadovog režima. Izgubili su ovu stratešku investiciju – rekao je Konrikus.
On Asadov poraz vidi kao početak domino reakcije širom Bliskog istoka protiv iranskih posredničkih grupa. Hezbolah, ključni iranski posrednik u Libanu, posebno je ranjen Asadovim padom, tvrdi Konrikus.
– Oni apsolutno zavise od isporuke oružja, novca i osoblja iz Irana preko Sirije u Liban. Sada, ako Sirija nije ista magistrala za oružje kakva je bila, i ako neće moći tamo da putuju, onda je Hezbolah u Libanu oslabljen – rekao je on.
Konrikus je istakao da bi slabljenje Hezbolaha moglo dovesti do pobune etničkih i verskih manjina u Libanu protiv te grupe, što bi dodatno doprinjelo domino efektu koji bi radikalno preoblikovao Bliski istok, piše Blic.
– Kraj te lančane reakcije je pad iranskog režima – rekao je on, dodajući da ne zna koliko će vremena trebati za to i da će biti potrebno mnogo napora da se dođe do toga da iranski narod ustane protiv svog režima.
Agencije
