Vidici

Vidici

Jedan broj časopisa “Vidici” ostavio je neizbrisiv trag u našoj kulturi. “Rečnik tehnologije”, objavljen je u junu 1981. godine, bio je filozofsko djelo napisan na poetski način, poput radova Fridriha Ničea.

Bio je to filozofsko poetski temelj fenomena koji poznajemo kao “Novi talas” u Srbiji, “Novi val” u Hrvatskoj, “Neu Sloveniše kunst” u Sloveniji i “Novi primitivizam” u BiH.

Mnogi ovo djelo vide kao prvi postmoderni tekst jugoslovenske i srpske kulture. Riječnik se pojavio tri godine prije “Hazarskog rečnika” Milorada Pavića. Neke od odrednica iz sadržaja riječnika su, na primjer: amnezija, apokalipsa, Balkan, budala, Bulgakov, Vavilon, varvari, Vergilije, djelanje, Dječaci, enciklopedija, život, igra, Mjesec, mnoštvo, napredak, objava, odricanje, patnja, prikaze, stanovanje, strast, strah, sfinga, tijelo, tehnolog, Troja, tu, um, Frankenštajn, Hegel, hljeb, čekanje, Šekspir.

Knjiga je predstavljena kao spis anonimnog autora. Objavljena je u vrijeme kada je urednik “Vidika” bio Aleksandar Ž. Petrović, ali nije tajna da je on, zapravo, autor ove filozofske knjige, i ne samo njenog sadržaja, već i koncepta njenog izgleda koji je kaligrafski uobličila Tamara Jerković. Veliku duhovnu podršku imao je u liku i djelu pisaca Slobodana Škerovića i Svetislava Basare.

Knjiga koja se bavi tehnologijom izgleda kao srednjovijekovni rukopis. Naslovna strana tog „rukopisa“ je ručno pisana i bojena, tekst na njoj ispisan je ćiriličnim pismom. Unutrašnjost knjige je, takođe, ručno bojena i pisana kaligrafski izvrsnim rukopisom koji tekst donosi na latinici.

Značenjska veza slika i odrednica je naročit zadatak za tumače. Na primjer, riječ „Balkan“ praćena je slikom Lude sa nulte tarot karte. Odrednica „Dječaci“ stoji uz crtež grupe “Idoli” na kojoj su Krstić, Divljan i Šaper sa ispruženim rukama u pravcu posmatrača. Odrednica „Kant“ praćena je slikom na kojoj Kant i Smrt igraju šah. Odrednica „Patnja“ praćena je reprodukcijom Gojine grafike „San razuma stvara čudovišta“. Odrednica „Um“ ilustrovana je slikom „Crni kvadrat“ Kazimira Maljeviča, a odrednica „Hegel“ velikom bijelom piramidom u čijem središtu je jedno oko.

Intertekstualnost i citatnost su bitne odlike “Rečnika tehnologije”. Ovaj spisak, uz mnoštvo korisnih informacija, može se pronaći u tekstu „Razjasnica tehno-ujdurmi – Misloslovlje o Rečniku tehnologije“ čiji je autor Miloš Knežević. Tekst je objavljen u zborniku Povratak iz zemlje zmajeva o Rečniku tehnologije – 33 godine poslije. Postoji i studija “Tajnopis Rečnika tehnologije” Aleksandre Stevanović. Svi autori kao presudnu stvar vide raspad komunističkog uređenja, a sam “Rečnik tehnologije” se pojavljuje neposredno pred realnu smrt velikog vođe Josipa Broza Tita.

Bio je to pokušaj prevashodno mladih ljudi koji su do nove samosvijesti došli prostim čitanjem “Rečnika tehnologije”. Bilo je to na izvjestan način i otkrovenje pravoslavno-hrišćanskog modela vrijednosti spram novih vrijednosti tehnosvijeta. U bivšoj SFRJ titoizam je bio neka vrsta nezvanične religije, naravno profanog tipa, u kojoj je forsirana komunistička ideja ateizma, bezbožnosti. Iskreni, pravi hrišćanski vjernici smatrani su za moralno-politički nepodobne osobe, crkva je bila potpuno marginalizovana. Oni koji su vjerovali u hrišćanskog boga nisu bili maltretirani od strane društva, ali se društvo svojim parolama i proklamacijama trudilo da takve pojedince javno osudi kao zaslijepljene.

Marks je rekao da je religija opijum za mase i Titovi komesari su to doslovno shvatili. Na religioznog čovjeka koji je išao na liturgiju u crkvu gledalo se kao na narkomana koji smeta razvoju normalne socijalističke države. Zbog toga je pravoslavno-hrišćanski govor “Rečnika tehnologije” bio hrabar čin za period u kojem je nastao. Ezoterija “Rečnika tehnologije” dolazila je uglavnom sa Istoka, iz pravoslavno-hrišćanske mističke tradicije Solovjeva, Bulgakova i Dostojevskog i iz novoromantičarskog zanosa Oldousa Hakslija, Hermana Hesea i Karla Gustava Junga – Tibetom i Indijom.

Veliki uticaj na kreatore imala su djela američko-meksičkog antropologa Karlosa Kastanede, koja su se upravo tih godina sukcesivno objavljivala u SFRJ. Dostojevski, Haksli, Hese i Kastaneda bili su veliko duhovno uporište generacijama mladih ljudi mentalno stasalih baš u periodu Novog talasa.

Da bi se pravilno razumjeli tekstovi pjesama mnogih novotalasnih grupa, od “Azre”, “Idola”, “Šarla akrobate”, “Električnog orgazma”, preko “Filma” i “Haustora” do “Ekaterine Velike” ili “Heroja”, potrebno je dobro poznavati djela pomenutih pisaca. Zbog svega pomenutog treba zaista razumjeti da su časopis “Vidici” i posebno specijalni broj, “Rečnik tehnologije”, imali veliki ezoterijski uticaj na rađanje pokreta koji prepoznajemo kao Novi talas.

Beogradski bend “Idoli” je direktno proistekao iz razmišljanja grupe mladih ljudi okupljene oko “Vidika” o čemu se piše u odrednici “Dečaci”. “Vidici” su im objavili i prvi singl sa pjesmom “Retko te viđam sa devojkama”.

Autor: Vladimir Đurić Đura/Srpskainfo

CATEGORIES
Share This