Najugroženiji je primorski dio zemlje, gdje se, prema upozorenju načelnice područne jedinice Bar Direktorata za zaštitu i spašavanje, mr Pere Pavlice Dragišić, u svakom trenutku može očekivati potres jačine i do 9 stepeni Merkalijeve skale, odnosno snage razornog zemljotresa koji je pogodio ovu zemlju 1979. godine.
– Rizik od zemljotresa jedan od najdominantnijih u Crnoj Gori, te se svakog trenutka može očekivati zemljotres u primorskom dijelu teritorije jačine do 9 stepeni Merkalijeve skale, ili zemljotres snage kao što je bio 1979. godine – upozorila je ona.
Povodom Međunarodnog dana smanjenja rizika od prirodnih katastrofa, Dragišić je, gostujući u jutarnjem programu na televizije “E”, govorila o zemljotresima, istakla da je taj rizik jeda od najdominantnijih i dodala da je Crna Gora visokorizično područje i kada su u pitanju požari, posebno duž crnogorskog primorja.
– Kako idemo prema sjeveru Crne Gore ta snaga je manja, ali svakako ukoliko bismo napravili neku paralelu između šteta koje smo tada imali 1979. godine i stepena urbanizacije i stanja infrastrukture koju sada imamo problema ima mnogo – napomenula je Pavlica-Dragišić.
Posebnu pažnju obratiti na ove objekte
Prema njenim riječima, Nacionalni plan zaštite od zemljotresa i dio opštinskih planova analizirali su detaljno stanje na terenu, prepoznali slabosti i predložili mere, ali je u praksi i dalje prisutan niz problema. Od toga da se ne poštuju standardi u gradnji u seizmički aktivnim područjima, preko određenog lošeg planskog upravljanja određenim prostorima, prevelikoj spratnosti u određenim zonama gdje su preporuke i nakon tog zemljotresa bile da se ne prelazi preko 4 sprata, a 8 spratova da bude neki maksimum, zavisno od načina izgradnje i slično. Posebnu pažnju kada su zemljotresi u pitanju obraćamo na objekte gde se okuplja i boravi jako veliki broj osoba, a to su prevashodno škole – zaključila je Pavlica-Dragišić.
Načelnica je uputila apel građanima, institucijama i svim subjektima društva da se u većoj mjeri pripremaju za zaštitu i spašavanje, rizike, podsjećajući da Direktorat za zaštitu i spašavanje stoji na raspolaganju za stručnu pomoć, edukaciju i informacije, prenosi Podgorički vremeplov.
Na Balkanu se sudaraju tri velike ploče
Ipak, pojačana seizmička aktivnost nije zabilježena samo u Crnoj Gori, već i Srbiji, ali i na čitavom Balkanu koji je inače mjesto gdje se sudaraju tri velike ploče, koje se dalje dijele na tri manje.
– Epitet trusnog područja Balkanu donose prije svega potresi iz Turske i Grčke, jer same zemlje bivše Jugoslavije nisu poznate po intenzivnoj seizmičkoj aktivnosti. Ipak, bilo bi netačno kada bismo rekli da nije bilo razornih zemljotresa i na ovim teritorijama. Balkan je tektonski aktivna oblast uslijed kolizije tri velike ploče: Evroazijske, Afričke i Anadolske, koje se dalje dele na manje ploče. Ovi procesi stvaraju česte, iako obično slabije zemljotrese – navodi se u analizi Centra za prognozu zemljotresa “Quantectum”.
Kako navode, uprošćeno rečeno, geografski region koji čini Balkan nalazi se u veoma složenom geološkom okruženju gdje se susreću mnoge tektonske ploče.
Kroz Srbiju prolaze dva velika “šava”
Što se tiče Srbije, centralni dio naše zemlje izdvaja se kao glavno seizmogeno područje, a prema rečima profesora Rudarsko-geološkog fakulteta Dragana Milovanovića, koji je ranije govorio za Blic, upravo ti prostori gde je bilo intenzivno kretanje, sada su mnogo slabiji i osetljiviji na zemljotres.
To su sada one stare rane koje žigaju, upravo ti prostori gde je bilo intenzivno kretanje, sada su mnogo slabiji i osjetljiviji na zemljotres. Zato se to dogodilo i ovde, ali to je od Kraljeva, pa ide jedna preko Beograda, pa skreće na Banja Luku, pa ide prema Hrvatskoj, druga ide prema Skoplju, znači pravo pa Kopaonik, Skoplje pa Grčka, pa onda ide za Rumuniju. To su ta dva velika šava kako ih mi zovemo, to nisu granice velikih ploča, to su granice mikro ploča. Biće zemljotresa, ali na ovom prostoru ne očekujemo potrese veće jačine. Naše zgrade su solidno urađene, moglo bi i bolje, naravno, ali dovoljno da ne očekujemo velike zemljotrese. Tamo gde su one lošeg kvalitete ili građene od slabog materijala, tamo će biti više materijalne štete – smatra profesor.
Centralni deo Srbije najkritičnija tačka
Kako je ranije objasnila za Blic seizmološkinja i profesorka na Rudarsko-geološkom fakultetu Ana Mladenović, po geološkim i seizmološkim istraživanjima, centralni dio Srbije predstavlja najkritičniju tačku. Centralni dio Srbije koji obuhvata nekoliko seizmičnih oblasti, sposoban je da generiše u periodu 10 do 15 godina jedan zemljotres koji ima magnitudu oko 5 ili nešto više od 5. To je recimo zemljotres kakav je bio u Kraljevu 2010. godine i u Mionici 1998/99. godine. Dakle, to su zemljotresi koje mi možemo da osetimo pogotovo u epicentralnoj oblasti ali koji ne mogu da nanesu neku preveliku štetu. Eventualno mogu da vam popadaju neke stvari sa polica, da se ošteti malter koji nije dobar na kući, ili možda neki pregradni zidovi. Međutim, ne očekuje se nikakvo rušenje objekata u slučaju tih zemljotresa – ističe Mladenovićeva.
U Šumadiji zemljotres magnitude oko 5 stepeni Ono što smo mnogo puta govorili do sad je da nas očekujem neki zemljotres koji bi imao magnitudu oko pet stepeni i njega i dalje očekujemo, samo ne znamo kada tačno ali desiće se negde u Šumadijskom delu najverovatnije – rekla je Mladenović ranije na Nova TV i dodala da je ova tvrdnja zasnovana na geološkim istraživanjima ali i statistici i broju decenija koji je prošao od prethodnog udara u tom dijelu Srbije.
Imaćemo zemljotrese poput onog u Kraljevu
U prilog tome govori i izjava Branka Dragićevića, direktora Seizmološkog zavoda Srbije koji je ranije istakao “da se na našim prostorima prosečno događaju onakvi zemljotresi kao što je bio onaj u Kraljevu 2010. i da nam takvi slijede”.
Ipak, jačina zemljotresa od 5-6 stepeni po Rihteru ne bi smeli da nanesu štetu kakva se pamti u Lazarevcu pre jedno veka ili pak u Kraljevu pre nešto više od jedne decenije.
– Zemljotresi sa magnitudom 5,5 jedinica Rihterove skale u 21. vijeku ne smiju da pričine nikakvu materijalnu štetu, odnosno ne smiju da ugroze ni ljudske živote ni imovinu, jer su tehnologija i način gradnje toliko uznapredovali da mi možemo gradeći objekte koji su otporni na dejstvo zemljotresa u potpunosti da se zaštitimo. Međutim, imamo i starih objekata, koji su izgrađeni nakon 1963. pri čijoj gradnji nisu poštovani propisi, na kojima su rađene neke intervencije koje su dodatno uticale na njihovu ranjivost – rekao je Dragićević.
Ovo su područja u Srbiji koje može pogoditi zemljotres
Seizmološkinja Mladenović objasnila je da, kada je u pitanju Srbija, ovo su najtrusnija područja:
Kopaonik
dolina zapadne Morave
dolina Velike Morave
Kraljevo
Trstenik
Kruševac
naviše ka planini Rudnik
Valjevo
Lazarevo
Mionica
eventualno Svilajnac i Paraćin
Objašnjava da u Srbiji ne može da bude jačih zemljotresa od 6 stepeni po Rihterovoj skali zato što smo daleko od mjesta gdje se generiše tektonski napon.
Beograd nije trusan
Ana Mladenović je istakla i da, kada je u pitanju Beograd, sama teritorija prestonice nije trusna.
– Najbliža seizmička područja su Mionica, Lazarevac, Valjevo, to je na nekih stotinak kilometara od Beograda i tu može da se desi zemljotres otprilike ove magnitude kao što je bio u Rumuniji – kaže Mladenović.
Srpskainfo
