Stefan Radević, glavni kustos Prirodnjačkog muzeja u Svilajncu za Blic otkriva koliko ima vulkana u Srbiji, ali i da li mogu u skorijoj budućnosti da se aktiviraju.
Zanimljivo je da su vulkani u Srbiji su nastali kao produkt geodinamičkih procesa, posebno u gornjoj kredi, prije oko 80 miliona godina.
– Tokom tog perioda, dno okeana koje je ranije nastalo tokom aktivnosti vulkana u juri prestalo je da se širi i počelo je da se podvlači pod kontinentalnu ploču. Ovaj proces podvlačenja je bio odgovoran za formiranje vulkanskih oblasti u istočnoj Srbiji, od Majdanpeka do Knjaževca – otkriva kustos Radević.
Kako dodaje, ne zna se tačan broj neaktivnih vulkana, ali ti vulkani se mogu podijeliti u nekoliko grupa po vremenu i mjestu nastajanja.
Pa tako, poznato je formiranje vulkana na teritoriji Vojvodine, Šumadije, istočne Srbije i samog juga Srbije.
Glavni kustos Prirodnjačkog muzeja u Svilajncu otkriva da je najveći broj vulkanskih erupcija zabilježen tokom stvaranja tla i tokom podrhtavanja samog zemljišta usljed sudara tektonskih ploča, te u tom smislu očekivati erupciju vulkana u nekoj bližoj budućnosti nije moguće.
– Posljednji aktivni vulkan u Srbiji je bio prije nekih 5,3 miliona godina, a dok je najveća učestalost vulkanskih erupcija bila pre nekih 40 do 20 miliona godina. Često volimo da kažemo da je jedini aktivni vulkan u Srbiji, baš kod nas u Prirodnjačkom centru, gdje posjetioci mogu ući i upoznati se vulkanologijom kao naukom, na jedan zanimljiv način – ističe kustos.
Mapa ugašenih vulkana u Srbiji
Na karti ugašenih vulkana u Srbiji koja se nalazi u Prirodnjačkom muzeju u Svilajncu nalaze se svi ugašeni vulkani u Srbiji označeni po starosti – od 200 miliona godina do onih koji su nastali najranije, prije 4 miliona godina.
Sudeći po mapi u Srbiji postoji 38 “uspavanih” vulkana, a ovo su samo neki od njih:
Krupanj – 200 miliona godina
Prijepolje – 200 miliona godina
Dudin Krš- 200 miliona godina
Kuršumlija – 150 miliona godina
Ovčarsko-kablarska klisura -150 miliona godina
Majdanpek – 90 miliona godina
Bor – 90 miliona godina
Crni Vrh – 80 miliona godina
Pirot – 65 miliona godina
Ozrem – 35 miliona godina
Trepča – 25 miliona godina
Družetići – 24 miliona godina
Rudnik- 20 miliona godina
Golija – 20 miliona godina
Dva vulkana su srpski Fudži
Na društvenim mrežama pojavila se fotografija dva ugašena vulkana u blizini Vranja – Oblik (1.310 m) i Grot (1.327m) koje svojom kupastom formom podsjećaju na čuvenu japansku planinu Fudži.
– Geološki gledano, riječ je o ostacima davno ugašenih vulkana, što čini ovu oblast jednom od zanimljivijih u Srbiji kada je reč o vulkanskom poreklu terena – ističe se na stranici 017_dn.
Otkud termalne vode i gejziri u Srbiji
Na svega desetak kilometara udaljenosti od ova dva ugašena vulkana nalazi se Vranjska Banja, poznata po termalnim izvorima čija temperatura dostiže i do 110 stepeni Celzijusa, zbog čega se ubraja među najtoplije banje u svijetu. Oko 40 kilometara dalje, prema zapadu, nalazi se Sijarinska Banja, poznata po snažnim gejzirima – retkosti na evropskom kopnu.
Kustos Stefan Radević objasnio je i otkud u ovim banjskim mjestima u Srbiji izvori termalne vode, ali i da li oni imaju veze sa ugašenim vulkanima i lavom koja se nalazi duboko u zemljinoj unutrašnjosti.
– Što se tiče Sijarinske banje, koja se nalazi blizu ugašenih vulkana, pojava gejzira se može povezati sa vulkanskim erupcijama i zemljištem koje je nastalo pomoću lave. Vrela voda, izlazi iz vulkanske stene – andezit, koja je nastala izbijanjem lave na površinu koja se zatim slivala i skamenila, dok se Vranjska banja zapravo nalazi u predelu između dva nekada aktivna vulkana i termalne vode se dovode u vezu sa jezgrom tih vulkanskih divova – objasnio je Radević.
“Sa vulkanima se nikad ne zna”
Iako se stručnjaci slažu da vulkani u Srbiji neće biti aktivni u narednih 100.000 godina, takođe su saglasni i da se sa vulkanima nikada ne zna.
– Na sreću postoje pouzdani predznaci koji nedvosmisleno pokazuju da će se desiti erupcija kao što su intenzivnije aktivnosti jezera, izbijanja vodene pare i drugih gasova, naglo povećanje izvora termalnih voda, kao i propadanje zemljišta –rekao je za kraj kustos Radević.
Srpskainfo
