Ljudska je priroda da pretjeruje; na kraju krajeva, drama se prodaje bolje od stvarnosti. Tokom godina, iskrivilo se previše priča iz svjetske i naše prošlosti, uz maštovito dodavanje detalja.
Inače, istoričari i stručna javnost tu potrebu naroda da romantizuje pojedine segmente istorije i, odbacujući činjenice, prihvata izmijenjene varijante, prepoznaju kao problem i složni su da „ta navika postoji oduvijek, a s vremenom postaje izraženija i učestalija“. Koliko je drumova preorao Kraljević Marko, da li je Miloš Obilić zaista ubio Murata, kad se odigrala Kosovska bitka, je li Kolumbo dokazao da je Zemlja okrugla, šta iz bogate istorije Nemanjića jeste, a šta nije istina, zašto su zvonila zvona Notr Dama, šta je bio Tito… To nije naša izmišljotina. Tako to ide oduvijek. Gusle nisu postojale u antičko vrijeme, a istorijski izvještaji ukazuju da se oduvijek guslalo… Šekspirove kreativne slobode uvele su ideju improvizacije, a vijekovi prepričavanja su je učvrstili u ono što mnogi sada prihvataju kao pravu istinu.
Recimo, 64. godine nove ere plamen je zahvatio Rim, progutao domove i mnoge živote u tragediji koja je ostavila grad u ožiljcima. Usred haosa, počela je da se stvara priča o caru Neronu, koji je uživao u muzici dok je narod patio. Vremenom je priča evoluirala u zloglasnu tvrdnju da je Neron petljao oko fatalnog požara. Vladar zagovornik ponovnog rođenja Rima nije slavio njegovo uništenje.
Jedan od zloglasnih istorijskih citata pripisan Mariji Antoaneti: „Neka jedu kolače“, služio je da se ona prikaže kao bezdušna vladarka. Fraza je izmišljotina. To je pogrešan prevod francuskog „Qu’ils mangent de la brioche “, što znači „Neka jedu brioš“, što bi se odnosilo na vrstu hljeba, a ne na kolač. Ta fraza se pojavljuje u priči napisanoj godinama prije nego što je Marija Antoaneta postala kraljica, kada je imala devet godina. Umjesto da bude “nedodirljiva” vladarka, Antoaneta je bila poznata po dobrotvornim akcijama. Mit je nastao tokom Francuske revolucije, pretvarajući je u simbol kraljevske ravnodušnosti, iako istorija to ne dokazuje.
Legenda o vješticama koje gore u Salemu živi u kolektivnom sjećanju, ali je ta priča rođena iz nesporazuma. Godine 1692. suđenje vješticama dogodilo se u malom gradu u Masačusetsu, ali niko nije spaljen na lomači. Istina nije ništa manje mučna. Tokom tri mjeseca, 152 osobe, muškaraca i žena, optužene su za vještičarenje. Zločin koji je definisan kao djelo protiv vlade. Devetnaest je pogubljeno vješanjem. Drugi su čamili u zatvorima, pa je četvoro umrlo u užasnim uslovima. Stariji čovjek Žil Cori je odbio da se izjasni. Njegova kazna? Spora i mučna smrt pod lomljenim kamenjem, a prkosni povik „Više težine“ postao je njegovo nasljeđe. Salemovi užasi ne leže u plamenu, već u ljudskoj okrutnosti prikrivenoj kao pravda.
Poslije kraha berze 1929. godine jedna laž je zaživela: berzanski mešetari, uništeni finansijskom propašću, masovno su se bacali sa nebodera Menhetna. Ova priča postala je simbol očaja tokom Velike depresije. Uprkos dramatičnim glasinama, tog dana na Vol stritu nije prijavljeno nijedno samoubistvo. New York Daily News je brzo opovrgnuo glasine navodeći da bi, ako je čak i polovina navodnih samoubistava bila istinita, Vol strit bio pust. U stvarnosti, nacionalne stope samoubistava bile su niže u oktobru 1929. nego u ranijim mjesecima. Mit je opstao, vođen potrebom da se oslika haos tog doba zbog ekonomskog kolapsa.
Priča o Vilijamu Telu i jabuci na glavi sina je primjer apsurda. Da bi se pobunio protiv ugnjetavanja, otac mora oboriti jabuku sa jedinčeve glave?! Legenda kaže da je Telov besprijekoran pogodak ne samo spasio njegovog nasljednika, već i podstakao švajcarsku pobunu protiv Habzburgovaca, što je dovelo do nezavisnosti. Međutim, istoričari tvrde da Tel nikada nije postojao, a njegovi podvizi su puke folklorne izmišljotine. Ljudi u Švajcarskoj ovu priču i dan-danas drže kao nešto što je sveto, kao simbol nacionalnog ponosa.
Ako se, pak, nastavi sa ovim trendom, događaji koji se sada odvijaju jednog dana mogu biti ništa drugo do iskrivljene priče, ostavljajući generacijama koje će doći istoriju koja je daleko od istine.
Srpskainfo
