Istina skrivana decenijama: Gavrilo Princip nije izgledao kao na čuvenoj fotografiji
Čuvena fotografija Gavrila Principa krije jezivu istinu: On nije izgledao ovako, istoričarka razotkrila opasnu austrougarsku propaganda.
Ime Gavrila Principa, slavnog srpskog revolucionara, vezuje se za događaj koji je u istoriji obilježen kao Sarajevski atentat.
Gavrilo je, kao devetnaestogodišnji student i član organizacije Mlada Bosna, tog čuvenog i u istoriji prelomnog Vidovdana 1914. godine u Sarajevu izvršio atentat na austrougarskog nadvojvodu Franca Ferdinanda i njegovu suprugu Sofiju.
Ovaj događaj iskorišten je kao povod za Prvi svjetski rat, a lik i djelo ovog mladog čovjeka ušli su u sve svjetske istorijske udžbenike.
Gavrlo Princip je danas najpoznatiji po fotografiji napravljenoj u austrougarskom zatvoru u Terezinu, gdje je robijao poslije atentata. Međutim, ova fotografija nije vjerodostojan prikaz njegovog izgleda.
Istoričarka Nevena Kovačević, autorka Instagram stranice „Putevima srpske istorije“, naglašava da je čuvena slika nastala poslije hapšenja i mučenja Principa.
„Ovu čuvenu fotografiju Gavrila Principa svi smo vidjeli mnogo puta. Austrougarske vlasti predstavile su je kao sliku Principa prije atentata, a njihova štampa je pisala kako je riječ o slabom, nedoraslom fanatiku i koristila pomenutu fotografiju“, precizirala je ona i objasnila:
„Kako je jedna fotografija mogla da promijeni način na koji svijet gleda na čitav narod? Austrougarska propaganda nakon Sarajevskog atentata upravo je to i pokušala – fotografijom iznemoglog Gavrila Principa pred sudom. Željeli su da predstave Srbina kao fanatika, ali istovremeno i kao nemoćnog, nezrelog mladića. Na taj način oblikovana je međunarodna percepcija Srbije i opravdavana politika Monarhije. Istina je da je Principova slika nastala poslije teškog prebijanja i mučenja, kada je uhapšen, i nije realan prikaz Principa prije atentata. Ovo je samo jedan od primjera kako propaganda funkcioniše i kako oblikuje kolektivno sjećanje, ali i koliko može da bude opasna i da utiče na psihologiju mase.“
Srećom, sačuvane su i fotografije Gavrila Principa prije boravka u austrougarskom zatvoru, na kojima se vidi kako je srpski borac za slobodu zaista izgledao, prije stravičnog mučenja koje je pretrpio u Terezinu.
Gavrilo Princip imao je 18 godina kada je osuđen na 12 godina zatvora, što je bila najveća kazna predviđena za maloljetnike. Po tadašnjem austrijskom zakonu, osoba mlađa od 20 godina smatrala se maloljetnom. Kaznu je služio u tadašnjem vojnom zatvoru u Terezinu, u današnjoj Češkoj, gdje su ga pod jakom stražom doveli početkom decembra 1914. godine, zajedno sa saborcima Nedeljkom Čabrinovićem i Trifkom Grabežom.
Zbog teških zatvorskih uslova amputirana mu je desna ruka. U zatvorskoj bolnici umro je 28. aprila 1918. godine, a kao uzrok smrti navedena je tuberkuloza kostiju, prenosi Kurir.
