Najavljeni studentski protest, inače, jedan je u nizu protestnih skupova koji se posljednijih mjeseci događaju u Republici Srpskoj, a u najavi su još brojna okupljanja građana zbog teške ekonomske i socijalne situacije.
Podsjećamo, radnici RiTE Ugljevik proteklih dana žestoko su protestvovali i tražili smjenu odgovornih za kolaps tog preduzeća. U “Elektroprivredi Srpske” najavljeno je smanjenje plata za 10 odsto, zbog čega je pitanje dana kada će i tamošnji radnici izaći na ulice. “Šume Republike Srpske” raspadaju se po šavovima, a nezadovoljni bivši borci VRS prijete blokadom puteva i republičkih institucija zbog katastrofalnog položaja boračke populacije. Lider Sindikata uprave Republike Srpske, Božo Marić, nedavno je za Srpskainfo, takođe, ustvrdio da je samo pitanje dana kada će izbiti veliki socijalni nemiri…
Iako je u Republici Srpskoj narod već godinama “učen i naučen” da teško živi i sastavlja kraj s krajem, navedeni primjeri sve glasnijeg bunta radnika i gladnih ljudi mnogi ocjenjuju kao najavu mogućeg “vrelog proljeća” u kome će socijalni bunt, a ne jalovi politički napori opozicije dovesti do kolapsa aktuelne vlasti.
Slučajno ili ne, usred spekulacija o “vrelom proljeću” koje se sprema, lider SNSD i aktuelni predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik, čim se vratio s bolovanja, najavio je značajno povećanje plata pripadnicima Ministarstva unutrašnjih poslova.
– Što se tiče policije, imajući u vidu da im je ranije uskraćen dodatak na složenost posla i obavljanje posla u vanrednim situacijama biće povećana odmah 30 odsto, samo po tom osnovu i ovih 10 odsto, što je značajno povećanje. Policajac koji je imao platu 1.600 maraka, sa ovim povećanjima će imati 2.300 maraka – najavio je Dodik.
Da li Republici Srpskoj predstoji “vrelo socijalno proljeće” pitali smo za mišljenje sociologa Ivana Šijakovića. On, između ostalog, tvrdi da veliki socijalni bunt nije isključen, ali da to, prema njegovim riječima, uveliko zavisi od raspleta političke krize u Srbiji.
– Možda u nekom budućem periodu dođe do velikih protesta u Republici Srpskoj, ako bi se vidio neki konačan rasplet onoga što se događa u Srbiji. Do toga bi moglo da dođe jer bi onda svi građani Republike Srpske mogli da vide da se stvari mijenjaju. Ovo u Srbiji je vapaj ljudi za pravdom, a to se dešava baš u Srbiji jer je ona uvijek bila “najosjetljivija” na Balkanu po tom pitanju – kaže Šijaković za Srpskainfo.
On tvrdi da je Republika Srpska, za razliku od Srbije, i dalje jedno “zarobljeno društvo” gdje “pipci vlasti”, kako navodi, idu i do pojedinačnog nivoa.
– Sve društvene grupe, organizacije, društveni subjekti, nalaze se pod patronatom vlasti. Mnogo ljudi je uvučeno u partije, što iz interesa, što iz straha. Može pojedinačno da dođe do nekih protesta, u smislu neke podrške, ali ne vjerujem da bi sada moglo da dođe do sličnih protesta u Republici Srpskoj, poput onih koji se događaju u Srbiji – smatra Šijaković.
Tek za nekoliko mjeseci, dodaje on, kada se smire protesti u Srbiji može se i ovdje očekivati nešto slično.
– Posljednja pobuna koja je bila u Republici Srpskoj i koja je izgledala da će zahvatiti cijelo društvo jeste pobuna koja se dogodila za vrijeme protesta “Pravda za Davida”. Kad su nju uspjeli da amotizuju, kako onda da ne savladaju univerzitet? Univerziteti u Republici Srpskoj su potpuno “poklopljeni”. Svi dekani i prodekani su članovi SNSD ili eventualno njihovih političkih partnera. Zbog toga ne vidim mogućnost da se taj dio okupi i da se bori za pravdu, protiv korupcije i nepotizma – kaže Šijaković.15
Politički analitičar Nebojša Tojagić smatra da povoda za proteste i za iskazivanje nezadovoljstva građana u Republici Srpskoj ima više nego dovoljno. Međutim, ni on nije ubijeđen da će do većeg socijalnog bunta zaista doći.
– Teško je reći da li će i u kojoj mjeri doći do usijanja i varljivog proljeća i ljeta. Ovdje je podanički mentalitet pustio predubok korijen i ljudi se boje svoje sjene – smatra Tojagić.
Kada je riječ o protestima u Srbiji, dodaje on, jasno je da su oni dobrano uzdrmali režim Aleksandra Vučića.
– Slično bi se dogodilo i ovdje. S jedne strane imate ogromno nezadovoljstvo ljudi, a sa druge strane, manje-više, nesposobnu vlast koja se bavi samo ostankom na vlasti. Nijedna vlast neće otići sama. Neće niko dati ostavku, spakovati stvari i otići u inostranstvo bez izbora ili državnog udara, koji je kod nas isključen. Razjedinjena opozicija je jedini spas vlasti i to dobro znaju i u Republici Srpskoj i u Srbiji. Neće masa srušiti vladajuće koalicije, već možda opozicione stranke na izborima. Zato bi bilo dobro da se opozicija u Srpskoj što prije okupi i obaveže na kakvo-takvo zajedničko djelovanje – zaključuje Tojagić.
