Od nelegalne i neplanske sječe šuma do katastrofa
Šume koje su ključne u zaštiti od poplava i klizišta, u Bosni i Hercegovini nestaju zbog ličnih interesa pojedinaca, pa su širom zemlje, na mjestima gdje su bile šume, sada kamenolomi i hotelski kompleksi.
Nadležni ne rade dovoljno da spriječe neplansku i prekomjernu sječu šuma, kao ni ilegalnu, pa se prema podacima ekoloških udruženja, svake godine ukrade skoro dva miliona kubika šume.
Umjesto da šume širom Bosne i Hercegovine služe da bi naselja bila bezbjednija od prirodnih katastrofa, one se nemilosrdno krče i pretvaraju u građevinska zemljišta.
Uz prekomjernu i neplansku sječu, tu je i ilegalna, na kojoj pojedinci, samo po zvaničnim podacima zarade između 3 i 4 miliona maraka godišnje. Planine se pretvaraju u gole stijene, a sve to sa sobom nosi dugotrajne posljedice.
„Takvi tereni postaju skloni erozijama i erozija kreće već iz tih šumskih predjela, sa tih padina, one postaju nestabilne. Velike količine erodovanog materijala, nakon velikih padavina se spuštaju niz padinu, da tako kažem iz potoka, pa su to neki bujični potoci, pa to plavi i onda ili opterećuje padinu ili podsijeca padine, pa onda neke, uslovno stabilne padine, postaju nestabilne“, ističe geolog Dragan Mitrović.
Da je šuma najbolja prirodna zaštita od klizišta i poplava, kaže i dekan Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Sarajevu profesor Nusret Drešković, koji dodaje da ne smijemo zaboraviti ni to da šume čiste vazduh, koji je u mnogim gradovima u BiH, posebno u zimskom periodu, toliko zagađen da pali crvene alarme.
„Oko 7.5 miliona tona ugljen-dioksida se računa da je u bosanskohercegovačkim šumama uskladišteno. Plus korijeni sistem šuma, različitih vrsta drvenaste vegetacije, koji drže i okupljaju oko sebe različite vrste nižih biljaka, odnosno zeljastih biljaka koje zajedno sa korijenim sistemom drvenaste vegetacije drže tlo na okupu i zadržavaju ga u tom smislu, da ne klizi i da nije podložno tim tzv. procesima kliženja, tečenja, ružanja i ispiranje terena.
Druga stvar, za potrebe fotosinteze apsorbuje padavinsku vodu koja se nakuplja u zemljištu zajedno sa gljivama i u tom smislu osušuje, odnosno drži vlagu zemljišta optimalnom”, naglašava Drešković i zaključuje da to znači da su šume svojevrsna brana koja sprečava pojavu velikih klizišta.
“Zato je i ustvari pravilo da tamo gdje ima puno drvenaste vegetacije nemamo klizišta i obrnuto, čim posječete šume, odmah će se između ostalog pojaviti problemi sa bujicama, odnosno poplavnim efektima“, dodaje Drešković.
Riječi profesora Dreškovića potvrđuje i primjer nedavne katastrofe u Donjoj Jablanici, gdje je na mjestu šume napravljen kamenolom, zbog koga je nastalo klizište koje je odnijelo brojne živote.
Dokaz za to koliko vlasti neozbiljno shvataju ovaj problem je i to što ne postoje precizni podaci o broju kamenoloma koji ilegalno ili legalno posluju širom Bosne i Hercegovine.
(BN) Foto: BN
