Narodni pokreti umjesto opozicionih stranaka

Pobuna studenata protiv režima u Srbiji otvorila je niz političkih rasprava o ulozi opozicije koja bi po difoltu trebala da bude alternativa postojećem političkom sistemu. Da li na mjesto opozicionih stranaka koje su iznevjerile očekivanja građana dolaze narodni pokreti, bio kao plenumi ili zborovi građana?

Studenti su od početka protesta izbjegavali bilo kakvu povezanost sa opozicionim strankama, što se pokazalo vrlo promišljenim, jer su oko sebe okupili daleko veću podršku nego što bi to bile u stanju stranke opozicije. Pokazalo se, naime, da direktna demokratija koju su promovisali na svojim forumima ima dvije ključne prednosti nad postojećom  posredničkom parlamentarnom demokratijom: prije svega, na njima je omogućeno da se čuje glas svakog građanina i da se u izglasanim stavovima artikulišu sve različitosti pojedinaca i grupa koje učestvuju u odlučivanju, a drugo, izbjegnuta je svaka mogućnost da režim manipuliše ili korumpira njihove predstavnike, jer se oni stalno mijenjaju i njihova opšta volja koju izražavaju nema personalni karakter. Upravo su to dvije ključne slabosti stranaka koje je režim maksimalno iskorištavao.

Upravo radi toga su studenti donijeli odluku da se, nakon velikog beogradskog protesta na kojem su manifestovali svu snagu svoje dobre organizacije, pored njihovih plenuma, održavaju i plenumi ili zborovi građana po svim mjestima u Srbiji. Oni su pored svog modela organizovanja ponudli i da pomognu u moderaciji ovih skupova, što za sada funkcioniše više nego dobro. Na tom najširem frontu građanskih inicijativa je moguće da sami građani konkretizuju i političke zahtjeve, a koje su studenti iz pomenutih razloga izbjegavali.

Sličnosti sa opozicijom Srpske

Postoje niz analogija između režima Aleksandra Vučića i Milorada Dodika, ali i same opozicije. Nejedinstvenost i nesposobnost da se postavi kao kvalitetna alternativa stanju je zajednička karakteristika opozicije i u Srbiji i u Srpskoj. I jedna i druga pate od partokratije, sektaškog duha i loših kadrova koji je predstavljaju, jer prolaze interni filter poltronstva liderima ili grupama koje vode te stranke, tako da ostavljaju utisak nekompetencije i nesposobnosti. O korumpiranosti izabranih poslanika koji mijenjaju strane, nakon što dobiju podršku građana, ne treba ni da govorimo i tu je možda situacija u Srpskoj nešto lošija, a što je u značajnoj mjeri srušilo kredibilitet opozicionih stranaka i povjerenje građana u njih.

Pokušaj da opozicione stranke izađu iz sjene režima nuđenjem javnosti navodno alternativnih vlada ili vlada narodnog povjerenja, kako su to nazvali u Srbiji, teško da će naići na neku značajniju podršku građana, ukoliko ih sami građani ne verifikuju. Iz najmanje dva razloga, jer građani nisu konsultovani, odnosno pomenute inicijative nisu rezultat komunikacije sa građanima, pa se nude kao instatnt rješenja i, drugo, jer nedostaju imena sa širim autoritetom u javnosti koja bi dala neku težinu toj „alternativi“. Zato su se i pojavili komentari u stilu da je opozicija u sjeni, kako je i sama izabrala, odnosno u sjeni vlasti.

Međutim, pitanje nije samo retoričko, nego se radi o jednoj nesposobnosti da se iz uskih stranačkih perspektiva sagleda širina opšte političke situacije i realnih problema građana.

Pokreti umjesto stranaka

Ovaj problem je donekle prvi shvatio upravo Aleksandar Vučić i krenuo u pravljenje narodnog fronta koji bi zamjenio SNS. Ipak je zakasnio i trenutno takav projekat nema nikakve šanse izuzev da oko sebe okupi jednu manju grupu lojalista. Pri tome su studenti pokazali daleko veću kreativnost i inovativnost i uvijek su dva koraka ispred Vučića.

Upravo to je glavna slabost opozicionih stranka u Srpskoj, koje su uvijek dva koraka iza Dodika i uglavnom neka vrsta kasne reakcije na njegove stavove. Bez kreativnije i proaktivnije politike, umjesto sterilnih saopštenja i izjava, opozicija u Srpskoj nema nikakve šanse. Iako postoje stanovite razlike u pristupima opozicionih stranaka, pri čemu možda najenergičnije djeluje PDP Draška Stanivukovića, a po konstitentnosti stavova stranka Za pravdu i red Nebojše Vukanovća, generalno opozicija djeluje neubjedljivo i bez energije. Možda taj umrtvljujući ton diktira SDS kao trenutno najjača stranka opozicije, koja je danas samo jedna asocijacija na pokret koji je nekada bila, ali je opšta slika opozicije nezadovoljavajuća. Teške optužbe opozicije prema stanju u društvu i režimu Milorada Dodika u Srpskoj nemaju svoj odgovarajuću težinu u načinu reakcija na takvo stanje. A same kombinatorike koje se trenutno prave u opoziciji o načinu zaposjedanja vlasti ili dijela vlasti, građanima ne znače mnogo. To više pokazuje njihovu opsceniranost vlašću, nego želju za stvarnim promjenama sistema. Odnosno da je politički mentalitet vlasti i opozicije identičan.

Tako da se građani i ovdje, slično kao u Srbiji, izgleda moraju uzdati u se i svoje kljuse i neku vrstu samoorganizovanja, ukoliko nas zahvati refleks promjena koje se dešavaju u Srbiji. A opozicija, ako nadođe.

ISTOK