Zašto je inflacija u BiH duplo veća nego u Evropskoj uniji?

Inflacija u Bosni i Hercegovini je duplo veća nego u Evropskoj uniji, pokazuju zvanični statistički podaci.

Tako je, prema podacima Eurostata, statističkog zavoda Evropske unije, godišnja stopa inflacije u evrozoni u novembru iznosila 2,1 odsto, što je stabilno u poređenju sa oktobrom.

„Godinu dana ranije stopa je bila 2,2%. Godišnja inflacija u Evropskoj uniji iznosila je 2,4% u novembru 2025. godine, što je pad u odnosu na 2,5% u oktobru. Godinu dana ranije, stopa je bila 2,5%“, naveli su iz Eurostata.

Dalje se navodi da su najniže godišnje stope zabilježene na Kipru (0,1 odsto), u Francuskoj (0,8 odsto) i Italiji (1,1 odsto).

„Najviše godišnje stope zabilježene su u Rumuniji (8,6%), Estoniji (4,7%) i Hrvatskoj (4,3%). U poređenju sa oktobrom 2025. godine, godišnja inflacija je pala u dvanaest država članica, ostala stabilna u pet, a porasla u deset. U novembru 2025. godine, najveći doprinos godišnjoj stopi inflacije u evrozoni dale su usluge (+1,58 procentnih poena), zatim hrana, alkohol i duvan (+0,46), industrijska roba bez energije (+0,14) i energija (-0,04).

Sa druge strane, posljednji podaci Agencije za statistiku BiH govore da je nivo cijena u oktobru ove godine u odnosu na isti mjesec prethodne godine viši za 4,3 odsto.

„Prosječni rast cijena zabilježen je u odjeljcima hrana i bezalkoholni napici za 6,9%, alkoholna pića i duvan za 3,8%, stanovanje i režijski izdaci za 5,2%, namještaj, kućanski uređaji i redovno održavanje kuće za 1,8%, zdravstvo za 5,5%, komunikacije za 1,7%, rekreacija i kultura za 4,7%, obrazovanje za 3,3%, restorani i hoteli za 7,8% te ostala dobra i usluge za 2,5%“, istakli su iz Agencije za statistiku BiH i dodali da je prosječni pad cijena zabilježen samo u odjeljku odjeća i obuća za 8,2 odsto.

Ako se uzme u obzir da BiH dosta zavisi od EU, te da je spoljnotrgovinska saradnja oko 70 odsto ukupne razmjene BiH, postavlja se pitanje zbog čega je to tako?

Ekonomista Milenko Stanić smatra da je dio uvezena inflacija od robe i usluga koje uvozimo iz inostranstva, a dio zbog niske produktivnosti i internih faktora u domaćoj ekonomiji.

„Trenutno su, po meni, ključni faktor rasta cijena u BiH u odnosu na zemlje okruženja interni faktori, odnosno porast troškova proizvodnje, prije svega troškovi električne energije, komunalija, te troškovi zbog podizanja cijene rada. Ovo su dva ključna faktora interne prirode. Naravno, na to se sad nadovezuje neefikasnost domaćih javnih preduzeća, gubici i deficiti u budžetu, koji se prelivaju na rast cijena. Jedini način, ako je produktivnost niska, jeste povećanje poreza i doprinosa zbog deficita u budžetu“, istakao je Stanić.

Igor Gavran, ekonomski analitičar, kaže da je razlika i puno veća kada se gleda specifično inflacija za esencijalne proizvode poput hrane, gdje su povećanja cijena daleko viša i što najviše pogađa većinu građana.

„Realnost je da se u pogledu kupovne moći još više udaljavamo od EU, iako ni tamo stanje nije dobro, a da ‘uspješno’ zaobilazimo pozitivne uticaje. Ključna je razlika što su vlasti u većini država EU poduzimale i poduzimaju mjere za suzbijanje inflacije – negdje su to direktna ograničenja maksimalnih cijena, negdje se to radi preko kontrole marži, a negdje smanjenjem troškova poslovanja, negdje konkurencijom iz robnih rezervi.

Uu BiH takvih mjera nema, nego se, naprotiv, poduzimaju mjere koje dodatno povećavaju troškove poslovanja i daju izgovore za dodatna povećanja cijena“, zaključio je Gavran.

(Nezavisne) Foto: BN