MMF vlastima u Srpskoj i FBiH: Ako hoćete kredit, morate provesti fiskalnu konsolidaciju
Oba BH entiteta imaju potrebu za zaduživanjem na međunarodnom tržištu, zaključeno je u izvještaju MMF-a nakon analize i razgovora sa predstavnicima vlasti u BiH. Da li ćemo posegnuti za kreditom MMF-a, za koji je neophodno ispuniti određene zahtjeve i provesti reforme, ili ćemo se zadužiti na stranim berzama i kod komercijalnih banaka stavljajući pod hipoteku prirodne resurse i javna preduzeća?
Ako hoćete kredit morate provesti fiskalnu konsolidaciju, odnosno povećati budžetske prihode a smanjiti rashode, jasno je poručeno iz MMF-a.
,,Oni predlažu da se racionalnije izdvajaju sredstava za plate budžetskih korisnika, odnosno da se taj iznos smanji. Da se provode ciljane socijalne politike. Da se povede računa o javnim investicijama i projektima koji se finsiraju“, pojašnjava profesor ekonomisije Milenko Stanić i dodaje da MMF smatra da u BiH postoji rizik od rasta cijena, prije svega hrane i energetike.
On predviđa da bi moglo doći dio smanjenja doznaka iz inostranstva što će uticati na smanjenje potrošnje i smanjenje privrednih aktivnosti.
MMF zahtjeva i da se održi nezavisnost Centralne banke BiH, da se stabilizuju poltičke prilike u zemlji te da se ozbiljnije krene sa borbom protiv korupcije.
,,Ako smanjimo nivo korupcije možemo da ušdedimo nekoliko stotina hiljada, po nekim proračunima čak i milijardu maraka, kroz sredstava koja trošimo za javne nabavke i usluge“, smatra profesor ekonomije Predrag Mlinarević.
On dodaje da MMF zahtjeva borbu protiv korupcije kako bi Bih bila sposobna da vraća kredit a mi trevbali da budemo zaintersovani jer bi na taj način ušdejeli toliko novca da možda ne bi smo imali potrebu za stalnim dizanjem kredita.
– Nažalost oba entiteta moraju da dižu kredite ako žele da prežive i održe kakav takav socijalni mir u zemlji. To je jasno naznačeno i u izvještaju MMF-a.
,,Postoje određene budžetske nestabilnosti na području oba bh entiteta i vjerovatno će se zadužiti kako bi održali tekuću budžetski potrošnji“, tvrdi ekonomistra Admir Čavalić. On smatra da nije probelm zaduživanje nego činjenica da se ne zadužujemo za razvojne projekte nego za održavanje postojeće političke elite na vlasti.
Da nam je kredit MMF-a za iduću godinu neophodan smatra i profesor Milenko Stanić.
,,Neophodan je da bi se održala ravnoteža budžetskih priliva i odliva, ali uslovi MMF-a za dobijanje kredita su za naše vladajuće elite izuzetno teški“, kaže Stanić.
,,MMF ima standardne uslove, standarni set zahtjeva koje važe za gotovo sve zemlje, pogotove zemlje u razvoju“, ističe profesor Predrag Mlinarević i dodaje da su njihovi krediti relativno povoljni ali podrazumjevaju tzv.politiku uslovljavanja koja često znači stezanje kaiša i rezanje troškova.
Da li su vlasti u BiH spremene sa stegnu kaiš i režu troškove, prije svega troškove koji idu na njihov luksuz?
,,Entitetske vlade vješto izbjegavaju zaduženja kod MMF-a, iako su uslovi povoljniji. MMF traži određene ekonomske reforme, traži planove, programe i projekte koji bi se finansirali iz tog zaduženja a to njima ne odgovara. Daleko lakše je tražiti izvor zaduživanja na domaćem tržištu ili stranim berzama“, tvrdi ekonomsta Admir Čavalić i podsjeća da se Vlada Fedearcije BiH treutno zadužuje na Londonskoj berzi.
A na Londoskoj berzi zadužila se prije nekoliko godina i Republika Srpska. Dug stiže na naplatu a MMF predlaže da se osnuje rezervni fond na koji će se uplaćivati novac od povećanih prihoda u budžetu, odnosno od povećanja PDV-a zbog inflacije i rasta cijena.
,,Obaveza Republike Srpske na osnovu zaduženja na Londonskoj berzi je milijardu i 600 miliona maraka i to stiže iduće godine na naplatu“ upozorava profesor Stanić i dodaje da bi taj rezervni fond trebao da služi i kao izvor za finansijsko pokrivanje raznih arbitražnih sporova koje BiH gubi.
I kome sad vjerovati, MMF-u, ekonomsitima ili zvaničnicima Republike Srpske koji tvrde da smo ekonomski stabilni da više kredita vraćamo nego što uzimamo?
Šta kaže izvještaj Vlade o Izvšenju budžeta Republike Srpske za prošlu godinu koji se našao pred poslanicvima Narodne skupštine?
,,U tom izvještaju se navodi da su budžetski prihodi po osnovu zaduženja u prošloj godini iznosili 933 miliona maraka , dok su izdaci iz budžeta po osnovu otplate dugova bili 821 milion. Razlika , odnosno veće zaduživanje od otplate, iznosi 171 milion maraka“, kaže profesor Stanić i zaključuje da Vlada Republike Srpske jedno priča u javnosti a drugo piše i izvještajima koje dostavlja.
Narodna izreka kaže, ali laže koza ne laže rog. Nije u redu nikoga nazvati lažljivom kozom ali rog je jasno rekao kakve su nam finansije.
(BN) Foto: Capital
