Partizansko svetilište u Stolicama kod Krupnja ZARASLO U KOROV: SVOJE UKOROVILI, A SMETA IM DRAŽA

Kuća u kojoj je održano, 27. septembra čuveno vojno-političko savjetovanje rukovodstva Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP) na Stolicama, dijelu sela Brštica kod Krupnja, zapravo u zgradi uprave Rudnika „Zajača“ je godinama i decenijama u očajnom stanju, kao i zgrade u kojima je, svaka nekadašnja republika i pokrajina, imala svoju postavku.

Sad je sve to zaraslo u korov, sa svih strana, zdanja su poharana i dotrajala i deluju sasvim sablasno.Po mnogima to je i „slika i prilika“ mnogih koji su odrasli na hljebu onih koji su ovo mjesto smatrali „partizanskim svetilištem“. Mnogi su se, dok su napredovali, u svakom pogledu kleli Brozu i njegovim saboricima i svemu onome što su oni priklamovali za „crvene svetinje“! Odavno takvi do toga drže „kao robijaš do države“.

-Ovde je održano savjetovanje pod rukovodstom Josipa Broza Tita, generalnog sekretara KPJ i komandanta Glavnog štaba NOVPOJ, sa najbližim saradnicima od Rankovića, Kardelja, Đilasa, Žujovića do dr Ivana Ribara kao ipredstavnici vojnih i partijskih rukovodstava iz Srbije, Hrvatske, Slovenije, Bosne i Hercegovine i komandanti najbližih partizanskih odreda iz Srbije -priča na tom mjestu Vladimir Mitrić, novinar, višegodišnji hroničar sa obje obale Drine, inače sekretar Sekratijata za odnose sa javnošću, instutucijama i ustanovama u zemlji i inostranstvu Srpske kraljevske akademije naučnika i umjetnika.

Tom prilikom iznijeta su iskustva, razmotrena pitanja dalje oslobodilačke borbe i donijete značajne odluke za učvršćenje i razvijanje dalje borbe. Formirani su glavni štabovi u svim pokrajinama, a Glavni štab je preimenovan u Vrhovni štab.

Takođe na savjetovanju je usvojen i jedinstven naziv za borca — partizan i njegova spoljna oznaka – crvena zvezda petokraka.

Mitrić kaže, racionalno gledano, bez obzira ko šta o tome misli, „to je dio naša istorije i, u najmanju ruku, nedostojno je, nepošteno i sramno da sve to završava u korovu“.

-Govorim objektivno, utoliko prije što nikad nisam bio pristalica onih koji su se tu, u oktobru 1941. godine sabrali na čelu sa njihovim „neumornim vođom“, ali mi je drago da im je bezbjedno, u to doba bilo, među nama Srbima, u Rađevini i Jadru, jer se znalo da smo svim srcem bili slobodari, rodoljubi i oni koji su pružili neustrašiv otpor fašizmu -kazuje Mitrić.

-O svemu drugom istoričari, danas, sude i mnogo toga dobija nova svijetla, naučna i precizna, što se ne može, nikako da nazove prekrajanjem istorije, već istinom o Drugom svjetskom ratu u kom smo imali dva antifašistička pokreta-Partizanski, ali i te kako i Ravnogorski pokret. Ni sanjao nisam da će nekima, danas, toliko da smeta postavljanje spomenika generalu Dragoljubu Mihailoviću, najčuvenijem evropskom gerilcu, čedu Ivanjice, Srbije i vaskolikog srpskog roda.

Igora Braunovića, predsjednika Udruženja boraca Srbije i Republike Srpske, koji je inicirao i postarao se da se Draža, kroz spomenik, „vrati kući u Bregalničku ulicu“, najviše su napadali, uglavnom prosto, neuko, drsko i bezobzirno kao da je to učinio 17. jula 1946. godine čim je su brozovci, na najbrutalniji način, ubili slavnog „srpskog čiču“, baš mnogi koji drže do tekovina poput onih iz Stolica, kod Krupnja.

Mitrić se pita ko im brani da srede ovo jedno od najvažnijih istorijskih mjesta za partizanski pokret kakvo je ovo u Stolicama, a ne da sve to stoji sablasno da sablasnije ne može da bude.

Da li će možda da kazne i uglednog lozničkog advokata Dušana Vladića, uglednog sudiju čiji je otac bio čuveni Ravnogorac, Milan Vladić, koji je, kad je vidio kako je na spomeniku u Brasini, kod Malog Zvornika, izblijedila petokraka, platio da se sredi i ofarba jakom crvenom bojom. To je i učinjeno, a Vladić je ostao vjeran očevom životnom i svakom drugom časnom putu.

-Imam moralno pravo da govorim na ovu temu, jer sam na ovo ukazivao još prije 27 godina, posle čega je održano još jedno obilježavanje godišnjice tog događaja i onda je sve, opet, otišlo u korov.

-Na to gledam onako kako je pristojno, civilizovano, pa ne znam gdje su oni koji do tekovina partizana drže samo koliko i kad im i gde treba -kaže Mitrić.

-Beobrazluk je kad optužuju ljude, poput pomenutog Igora Braunovića, koji samo doprinosi da se isprave nepravde i doprinese pomirenju, koje nam je nasušna potreba. Što ne kažu partizanska djeca da ih Stolice ne zanimaju, pa da vidimo šta ćemo. Nemam prema tome nikakvu ideološku emociju, ali imam jaku želju da se to uredi i da bude u ulozi turizma i da nam dolaze jugonostalgičari iz svih bivših jugo republika, kojih i te kako ima.

Opština Krupanj, inače, odavno ima plan, koji je realan, jer postoji i projekat i pare od države da urade lijep hotel, sa tremovima, sa 17 dvokrevetnih soba, gdje bi dolazili poštovaoci NOVPOJ iz bivše SFRJ i inostranstva, kao i drugi radoznali turisti, čime bi uveli i neku vrstu političkog i istorijskog turizma u kraju koji je dobio, zvanično, među samo 18 gradova opština, da je mjesto turizma najvišeg ranga. U vrijeme predhodnog rukovodstva Krupnja rečeno nam je da bi opština platila da se uradi postavka u kući u kojoj je bilo savetovanje. U okviru hotela, svaka nekadašnja republika ili pokrajina dobila bi svoju postavku. Od, toga, zaključuje Mitrić, međutim, nema ništa, ističući da je i nepošteno da se očekuje da sami Krupanjci to učine. Oni su svoj doprinos slobodarstvu direktno davali, a nose i bol što se Broz hvalio kako poznaje dobro Rađevinu i okolinu iz Prvog svjetskog rata, kada je bio kaplar zloglasne Vražje divizije koja je činila najveće zločina baš u ovom dijelu Srbije.

Krupanj, i dalje, ima ulicu, i to glavnu na samo 10 kilometara od Mačkovog kamena, gdje je Broz vojevao protiv Srba, i gde je crkva, posvećena junacima sa Mačkovog kamena žrtvama Broza i njegove bratije!?

-Ovo su primjeri i činjenice od kojih, u najmanju ruku, boli glava -kaže akademik profesor dr Mirko Kerkez, znameniti srpski hirurg i univerzitetski profesor.

-Ovo je svjedočanstvo, nažalost, naše naivnosti zbog čega smo, opet, platili visoke kazne i plaćamo još i to kolektivno zbog čega i nebo treba da zaplače. Kunem se da takvih ljudi, kakvi smo mi Srbi, malo ima, da kao najiskreniji hrišćani i pravoslavci praštamo ekspresno. E, a što je mnogo, mnogo je. Naši ljudi, da zlo bude veće, bi da skrajnemo i ono što je kod nas najvrijednije iz prošlosti, što je bilo skrajnuto. Šta da očekujemo od naših naprijatelja. Draža je bio junak, rodoljub, dokazani i odlikovani antifašista i zašto smeta bacanje svijetla na njega. S druge strane, poglavnik Pavelić je dokazani ratni zločinac, fašista nad fašistima, koji se, ni na koji način ne može niti porediti sa Dražom, a njegovo veličanje je nešto što se u našem komšiluku podrazumijeva.To je za Bogu plakati. Lekcija iz Krupnja mora da se širi.

ISTOK