Dan Republike uz koncert Lajbaha: Na rođendan Titove Jugoslavije u Jajcu se održava 4. zasjedanje AVNOJ-a

AVNOJ je, to ostarjeli Titovi pioniri dobro znaju, Antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Jugoslavije. U stvarnoj istoriji imao je 3 zasjedanja, a ono istorijsko, drugo, održano je u Jajcu, na današji dan 1943. godine.

Tada je, usred Drugog svjetskog rata, takoreći u gluvo doba noći, utemeljena država, koje se mnogi i danas sa nostalgijom sjećaju.

Ne bismo da pretjerujemo s istorijom, pa ćemo podsjetiti samo na neke najznačajnije odluke Drugog zasjedanja AVNOJ-a.

Tada je odlučenoda se kralju Petru Drugom Karađorđeviću i njegovoj porodici zabrani povratak u Jugoslaviju, AVNOJ je proglašen vrhovnim zakonodavnim i izvršnim organom vlasti u, kako su je tada definisali, Demokratskoj federativnoj Jugoslaviji. Osnovan je i Nacionalni komitet narodnog oslobođenja Jugoslavije, kao izvršno tijelo AVNOJ-a, ili de fakto vlada.

Demokratska federativna Jugoslavija je definisana kao zajednica ravnopravnih naroda.

Josip Broz Tito je, jednoglasno naravno, izabran za predsjednika “vlade”, to jest Nacionalnog komiteta narodnog oslobođenja Jugoslavije, imenovan je i za ministra odbrane, postao je zvanično vrhovni komandant oružanih snaga i maršal Jugoslavije.

Slikar Đorđe Andrejević Kun je u Jajcu uoči AVNOJ-a skicirao grb buduće nove Jugoslavije, koji će postati jedno od najpoznatijih obilježja SFRJ.

Pod tim grbom su Jugosloveni skoro 5 decenija 29. novembra slavili Dan Republike. Sa sa radošću su isčekivali praznik, zbog slobodnih dana, koji su za neke bili idealna prilika za svinjokolj, a za neke šansa za mini odmor i putovanje.

A onda se Jugoslavija raspala, Dan Republike je zaboravljen, osim u kultnoj i gorkoj pjesmi Zabranjenog pušenja.

A danas? Danas se 29. novembar opet slavi, istina na sasvim drugačiji način i samo u Jajcu.

Antifašisti i jugonostalgičari iz svih krajeva bivše Juge, pa čak i iz Italije, već godinama se posljednje subote u novembru okupljaju u Jajcu, da razviju stare zastave sa petokrakom, da zaigraju kozaračko kolo i pričaju anegdote i pošalice.

Ove godine im i kalendar ide na ruku, jer 29. novembar pada u subotu, a i obilježavanje praznika je dobilo ozbiljniju formu.

U Jajcu se održava prvi AVNOJ fest, manifestacija čiji je cilj, kako kažu organizatori, da se Jajce brendira kao evropska prijestolnica antifašizma.

Manifestacije je počela prije 4 dana, ali glavni događaj je, naravno, danas, ili tačnije večeras, kada će koncert pod nazivom 4. zasjedanje AVNOJ-a održati kultna slovenačka grupa Lajbah.3

Ograničen broj ulaznica je odavno rasprodat, uprkos ne baš socijalističkoj cijeni od 50 KM.

Lajbah je po mnogima u Evropi najpoznatija eks ju muzička grupa. U doba Jugoslavije, kada je osnovana u slovenačkom rudarskom gradiću Trbvlje, bila je – zabranjena. Čuvari puritanskog socijalističkog “morala” smatrali su da loše utiče na omladinu. Ustvari, uvijek su izazivali kontroverze i nikad nisu išli uz dlaku režimu.

– Grupu Laibach nekada su bosanski mediji optuživali da je doprinijela raspadu Jugoslavije. Sada će na istorijskom mjestu, u samom rodnom mjestu Jugoslavije, izvesti poseban program koji bi mogao opovrgnuti te tvrdnje – objavili su Lajbahovci najavljujući koncert.

Kako će se u sve to uklopiti “stari partizani” i jugonostalgičari, vidjećemo. U svakom slučaju, biće to dosad najinteresantnija proslava Dana Republike, one republike koja više ne postoji.